Klaas:

Wanaredja, een woeste verhuizing

Goedemorgen Janke, innige koes, koeskes en tútten foar ús bern. We zitten in Wanaredja en het lijkt hier heel goed. De ligging is ruim, goede stenen huizen, helder water en overal elektrische verlichting.

H. was een paar dagen vooruitgegaan en heeft met 100 mensen uit de kampong alles in orde gemaakt, net zoals ik toen bij Tsjikaremas. Er is hier ook een behoorlijke cantine. Zie blog 101 onder kopje Laatste maanden naar Tjikaremas, Spierpeloton mee

We houden het hier de laatste maand wel uit snoes, beter dan in Batavia. De warmte valt me mee. We hebben met z’n drieën een ruime kamer.

Wanaredja ligt tussen Kalidjati en Soebang. De wegen zijn hier prachtig dus geen gehobbel meer met pijnlijke nieren, waar ik nooit last van had hoor. Er is hier ook een PenT onderneming met een grote rubberplantage. Hier vlakbij staat een rubberfabriekje. Er is hier een bezetting van Federale troepen.

Het was een woeste verhuizing. We hadden veel te weinig wagens. We kregen hulp van de Staf en C-batterij. Ik ben met de laatste wagen om 15.00 uur vertrokken.

Laatste blik op Kasomálang

Een laatste blik op Kasomálang. We hebben het er goed gehad. We zijn allemaal bespaard gebleven Nan. Ik was blij dat we vertrokken, zo gaat het op naar huis.

Ik heb me hier in Wanaredja alweer geïnstalleerd, nog vlugger dan anders. Bed in de hoek, kleren in de grote gemeenschappelijke kast, de foto’s van mijn schatten en klaar is Klaasje.

Ik heb gisteravond niet geschreven, ik kan niet schrijven, ik was razend onwennig, nu is het weer goed, geef me even een zoen. Zo gelukkig als ik hier zonder jou maar kan zijn. Ik schrijf op een triplex plankje terwijl ik op bed zit. Ze kijken me aan tafel te veel op mijn vingers. Jouw grote foto hangt voor me.

Ik heb gister nog wat materiaal bij de theefabriek gehaald om een hutkoffer te maken. Als ik mijn grote kist niet mee mag nemen moet ik ruimte hebben om koste wat kost de spullen die mee moeten te kunnen vervoeren. Wat schieten we lekker op. Nog geen post hier.

En jij, hoe is het daar?

De laatste tijd de kluts wel eens kwijt, de autobussen rijden met rood witte vlaggetjes

Ben net terug van de kerk, het deed me goed. Ik was de laatste tijd de kluts wel eens kwijt, ik ben er nu nog niet maar ik heb gehoord dat god z’n werk, z’n doel met ons nimmer laat varen al maken wij het soms nog zo bont.

Vaak ben ik alles kwijt, nergens is gods doel te zien, de hele wereld staat op z’n kop, overal nieuwe oorlogsdreiging, de rondetafelconferentie dreigt een mislukking te worden, ons land en Indië dreigen een chaos te worden, de autobussen rijden met rood-witte vlaggetjes, het volk wordt onrustig, net als in Nederland.

Wat is hier nog een ellende, verschillende baboes dragen een kind

Wij hebben het hier rustig, daar kunnen we misschien iets vinden in gods bedoeling. Ik hoor hier overdag veel over hem spreken, vloeken. Wat is hier nog een ellende, verschillende baboes die wij van de AAT overnamen dragen een kind van de jongens die nu op weg naar Nederland zijn. Veel van de jongens van wie je het niet verwacht naaien een baboe.

Ltn. M. komt avond aan avond bezopen binnen. Gister zijn in de kampong gevallen van pokken ontdekt, och Nan ga zo maar door. Is het een wonder dat je je afvraagt of god er nog is, regeert hij deze wereld nog?

Naar de kerk, voetbal, zwemmen, je brieven, de vlag strijken

Ga jij vandaag nog naar de kerk? Vandaag heb ik het weer heel even gevoeld, hij is er, ook in ons leven. Voel jij het ook zo Jank? Wij waren vandaag maar met z’n vieren, de rest lag in bed of had geen zin. Wij hebben voor thuis gebeden en gezongen – neem heer mijn beide handen en leidt uw kind – en nu kan ik weer even vol goede moed verder. Nu kan ik jou ook weer helpen en moed inspreken. Een diepe blik in je lieve ogen en een stevige handdruk, wij houden elkaar vast.

Verder niet veel uitgevoerd. Wat in de kamers rondgedaasd om te kijken waar de jongens precies lagen. Het gaat allemaal best.

Naar het voetbal in Soebang, aan alle kanten in de zon geroosterd. Je moet straks wel kunnen zien dat ik uit Indië kom.

Naar de film in Kalidjati, niet veel bijzonders maar niet zo slecht als de vorige. Dat was het weer, niet veel bijzonders. Eerst eten, het eten is hier goed.

Daar ben ik weer. Vandaag naar het zwembad, beetje poedelen want zwemmen leer ik nooit. Het was druk met militairen, duiken, krijgertje spelen, elkaar half verzuipen enz. Ds. Jensen was ook van de partij.

Nog geen post. Even je brieven doorlezen. Wat voor kleedjes naaide je? Is de naaimachine nu van jou of blijft hij van je moeder. Jammer dat je er geen goede plek voor hebt, nu moet je steeds slepen. Krijg je al je weckflessen vol Jank?

Hoeveel grond ligt er om ons huisje, kan er een bloementuintje in? Ik ben een luie tuinman hoor. Kunnen we er helemaal omheen? Je hebt een waterput, kun je het water gebruiken of heb je voldoende aan de regenbak? Heb je de kapstok al gevonden? Er liggen in dat bergplaatsje nog meer spullen van mij. Wat heb ik nog aan gereedschappen Nan? Ben je voorzichtig wanneer je met Pim en Uk gaat fietsen? Ik mag dat toch vragen, ik ben een beetje bang.

Aardig van Lies (Janke’s zuster) dat ze je een petroleumstel gaf. Kun je je nu goed redden, ik geloof wel dat je je erg moet behelpen. Wat heb je eigenlijk nog nodig voor de keuken? Hoe duur is elektrisch kookmateriaal? Wacht je liever tot ik thuis ben, hoe alles gaat en of de bruine het kan trekken?

Als ik bij Nauta werk Nan, ik kan het nu niet anders zien dan dat ik daar blijf werken als blijkt dat hij werkelijk behoefte heeft aan iemand die niet stomweg zijn knecht is, maar die hem helpt zijn zaak te runnen. Dan wil ik zoveel mogelijk in mijn vrije tijd ons huisje opknappen. Door jou heb ik een goede indruk van hem gekregen. Als er in Ternaard toekomstmogelijkheden zijn, is het misschien wel mogelijk een groter huis te krijgen.

Ik merk aan jou dat het je problemen geeft snoes, vooral met onze kinderen. Je dacht midden in de nacht hoe moet het wanneer we een popke krijgen? Ik begrijp je zorg. Als we dat grote geluk in ons huisje mogen en moeten beleven vinden wij samen ook wel weer oplossingen denk je ook niet? Is het zo al niet veel beter dan dat wij in Raard hadden moeten blijven en inwonen bij jouw of mijn ouders? Wat voor nieuwbouwhuizen zijn dat die ze in Ternaard bouwen, particulier of zijn het gemeentewoningen?

Je genoot van je eigen werk, wat geeft dat een voldoening hè. Het maakt zo’n machtig verschil of je met plezier werkt of omdat het nu eenmaal moet. Je probeerde uit te kienen hoe je het handigst en voordeligst kunt werken. Fijn Nanki, zie je wel dat je een reuze huisvrouw bent? Als je het druk hebt mag het best wat rommelig zijn, als het maar gezellig blijft.

Goed dat je die waslijn door de timmerman liet maken. Is er geen bleekveldje in de buurt dat je mag gebruiken? Nauta is een pracht EHBO. Snoes een dikke tút voor je harde werken.

Ik moet even de vlag strijken, het is 18.30 uur. De wacht van vannacht staat op z’n post.

Schrijf niet wanneer je er tegenop ziet, schrijf alles wat er in je omgaat wanneer je wel kunt schrijven

Eindelijk een brief van jou. Je was zo onwennig. Ik begrijp het, alles was goed maar dat grote verlangen was niet langer vol te houden. Ik voel je diepe blik in mijn ogen en daar lees ik alles in, kom nó thús, ik kin net mear (Kom nú thuis, ik kan niet meer).

Ik weet dat je het heel moeilijk had in je eenzaamheid en dat ik je ook nog in de steek liet met mijn rare brieven. Nanni, kun je je grote hart niet meer helemaal bij mij uitstorten? Schrijf het me Janke, ik smeek je erom, zeg me alles, ook als het me verdrietig maakt, geef me op mijn kop als je razend op mij bent, vertel me dat je tegen de toekomst met mij op ziet omdat ik je nog geen zekerheid geef.

Alles Jank, vertel me ook hoe lief je me hebt, dan kan ik je weer helpen. Meiske, schrijf niet wanneer je er tegenop ziet, schrijf alles wat er in je omgaat wanneer je wel kunt schrijven. Voel je Nan hoe dicht ik bij je ben, steeds bij jou ben?

Soms denk ik te veel, net alsof alles hier langs me heengaat, schrijven als surrogaat

Weet je schat hoe moeilijk het voor ons is om onze innerlijke gevoelens aan elkaar in een brief te vertellen. Sommige dingen zijn niet te beschrijven of te bespreken, maar als wij bij elkaar zouden zijn zouden we het meteen aanvoelen, een blik in elkaars ogen, elkaar echt zien, een echte zoen zou alles duidelijk maken.

Onbegrijpelijk? Ik weet niet hoe ik het je moet schrijven. Het hindert ook niet, we hebben elkaar zóóó lief, dat maakt alles steeds weer goed, maakt steeds weer gelukkig, geeft ons steeds goede moed om opnieuw te beginnen.

Het wordt steeds moeilijker om onze liefde aan elkaar te beschrijven, we moeten het werkelijk beleven. Het is soms net alsof al ons schrijven een soort surrogaat is dat ons schrijvende houdt. Toch schat, wat leven we op onze brieven.

Je brieven zijn op. Ik was dicht bij jou. Kun je nog in mijn hart kijken en zien hoe diep jij daarin geworteld zit?

Ik verlang heel erg naar jou, maar niet zo dat het me onwennig en verdrietig maakt, wat wel vaak zo is. En jij, ben jij nog onwennig?

Ik ga nu slapen, ik dank voor alles en bid voor ons, ik weet dat we het samen doen. Vol vertrouwen verder, goede moed schat, tot op gods tijd.

Dagboek met 3 october 1946

Weet je, ik wilde in Kasomálang bij het sorteren van mijn rommel mijn dagboek dat ik in het begin bijhield wegdoen, maar toen ik de eerste bladzijde las kon ik het niet. Ik schreef toen ‘vandaag 3 october 1946 vertrek van 6-RVA naar Indië. Afscheid tot een gelukkig weerzien D.V. hij blijft bij hen en gaat met mij.’ [Hilma: het dagboek heb ik nooit gezien]

Zo is het geweest schat, zonder god waren wij er niet gekomen. We zijn er nog niet en voelen dat we bij het laatste stukje gods hulp nog veel meer nodig hebben. We vergeten dat te vaak en wanneer wij hem erbuiten laten lopen we steeds weer vast, worden we steeds weer angstig en zien met zorg de toekomt tegemoet. We moeten god weer alles vertellen Nan, hij begrijpt alles veel beter dan wij onszelf begrijpen. Zullen we al ons verlangen en al onze zorgen weer overdragen?

Volgende blad verder, ik weet niet wat ik nog meer moet schrijven maar ik wil nog even zo dicht bij je blijven.

Nieuwe adres, waar precies?

Hoeveel postblaadjes heb ik al verknoeid, ik vergis me nog steeds in ons adres. Ik heb hetzelfde als jij, iedere dag moet ik kijken welke datum het is, wat kort van memorie hè.

Ze kennen je al op het postkantoortje, ze hebben vast niet veel van zulke goeie klanten als wij.

Nou en of ik je kan vinden zonder dat jij mij duidelijk maakt waar we wonen. Ik spring uit de bus en pik de eerste de beste in de kraag en vraag waar ik woon.

Desnoods haal ik de burgemeester uit zijn bed en laat mij persoonlijk thuisbrengen. Ik heb nog een appeltje met hem te schillen. Die fl 100,- beloning zit me een beetje dwars. [Hilma ???, ik ben hier niets over gezien]

Ik weet nu ongeveer waar snoes, kan de bus voor ons huisje stoppen, vertel me waar ik anders uit moet stappen, zo dicht mogelijk bij huis, en hoe ik dan moet rennen om bij jou te komen. Ik weet het helemaal niet Nan, maar ik kom thuis en heel vlug.

Ik denk dat het de eerste avonden wel laat zal worden. Ik denk wel dat we veel bezoek zullen hebben. Denk je dat jouw moeder en mijn ouders allemaal in Ternaard zullen zijn of wachten ze tot wij hen de volgende dag opzoeken?
Welnee, ik weet haast wel zeker dat ze allemaal in Ternaard zullen zijn. Nou laat ze maar komen hè pop? Ik moet allereerst jou even in mijn armen gekneld hebben en onze kinderen koesen voor ik merk wie er allemaal zijn om me te verwelkomen.

Heb even zitten rekenen, als wij 6 november aan boord gaan en wij 24 dagen varen kan ik 2 december thuis zijn.

Voor de eerste zondag moeten we ook een oppas hebben, wij gaan samen naar de kerk. Prachtig dat ik naast jou in de kerk mag zitten Nan, eigenlijk een rare instelling alles zo apart, de bokken van de geiten gescheiden. Wij horen bij elkaar, ook in de kerk.

Naar een andere betrekking omzien

Ds. Jense kwam nog even langs, hij vroeg naar jou en onze hummels en naar mijn plannen. Ik heb hem verteld dat ik meteen aan de slag kan maar dat ik tegelijk ook naar een andere betrekking omzie. Ik heb hem ons nieuwe adres gegeven en hij stuurt het door naar Majoor Plaat. (zie blog 99 onder kopje Demobilisatie comité, huisvesting en werk, goede raad van Plaat ….) Hij probeert of er voor ons een betrekking is als chef, of als meesterknecht, uitvoerder in de schildersbranche bij het Rijk, gemeenten of grote (particuliere) instellingen. Ds. Jense wilde nog eens een extra brief over mij aan de Majoor schrijven. Ik vind het aardig van hem.

Nanki, wat sille wy gelokkig wêse!!!

Oe die rakkers fan ús, dat rint mar op bleate fuotten en hâld mem fan it wurk. Jou se even een dikke tút fan my. Fijn dat ze zo gezond zijn en zo goed eten. Staks krijg je mij er ook nog bij, ik hâld dy ek fan it wurk, wat sil dat in rommel wurde, de molke siert oer, de ierpels bane oan en??
Nanki, wat sille wy gelokkig wese!!! Wy sille wol faak es rommel meitsje mar dan helpe wy mem ek wer hè Pim en Uk?
(Oe die rakkers van ons, dat loopt maar op blote voeten en houdt mem van haar werk. Geef ze even een dikke zoen van mij. Ik houd je ook van je werk, wat zal dat een rommel geven, de melk die overkookt, de aardappels die aanbranden en?? Nanki, wat zullen we gelukkig zijn!!! We zullen vaak rommel maken maar dan helpen wij mem ook weer hè Pim en Uk?)

Je verlangde naar je vader

Je verlangde heel sterk naar je Vader, ik begrijp het. Je bent er niet klaar mee Nan met ‘er maar niet meer aan denken’. Geef het aan god over, ik bid dat hij je vader wil zijn. Dat helpt je schat, je vader is bij god en is veel gelukkiger dan wij ons kunnen voorstellen. Als we dat ons indenken willen we hem niet meer terug. Zie blog 69 onder kopje Pake Venema sterft in maart 1948 en verder en blog 70 onder kopje Eindelijk een brief na het overlijden

Bidden

Liefste, je kon weer bidden en je voelde dat god je hielp. Ik breng er niets van terecht, ik bid nog wel maar verder doe ik niets, geen dagsluiting. Ik heb er geen moed meer voor. Ik dacht steeds dat ik weer zou beginnen wanneer de D-batterij bij elkaar zou liggen. De laatste poging in Kasomálang liep ook op niets uit. Een paar avonden gaat het en dan zit je weer met twee, drie man. Nu is er steeds weer een deel voor treinbewaking weg. Dit kan geen verontschuldiging zijn hè Nan?

Onze foto’s kunnen we niet missen

Mijn foto is zo heel mooi voor jou, weet je dat de jouwe, waar jij alleen op staat voor mij hetzelfde is? Dat wil ik ook niet missen schat. Mag ik dan ook jouw foto zo bij mij houden en ophangen waar ik zelf wil.

Ik heb hem hier laag hangen. Als ik in bed lig kan ik je recht aankijken en heb mijn schat heel dicht bij me. Jouw vraag begrijp ik schat maar het gaf me even te denken. Ik dacht zou mijn schat later aan mij terug willen denken zoals ik nu ben? Begrijp je het Nanny?

Fotogeld, geld delegeren, geldhandel? Geleerd om zuinig te leven

Gelukkig heb je het fotogeld binnen, zo krijgen we een aardig potje. Zie onder andere blog 84 onder kopje Fotohandeltje

Ben blij dat ik m’n fl 1200,- kon delegeren. Wat moet ik er hier nog mee? Omwisselen in Nederlands geld gaat niet want de koers van dit geld ligt veel lager. In Batavia zeurden de Chinezen aan je kop ‘Hollands geld meneer’. Alles is van hun gading, ze betalen fl 33,- Indisch geld voor fl 10,- Nederlandse guldens.

Het is best verleidelijk, jij delegeert mij fl 100,- en ik delegeer je fl 200,- terug en hou zelf nog fl 100,- over. We kunnen het net zo goed van de bank stelen. Sommige jongens krijgen zo regelmatig geld, gelukkig is er nog niemand tegen de lamp gelopen want dan ben je nog niet jarig.

Hoezo zou jij niet zuinig zijn? Ga je nu uitkienen hoeveel huishoudgeld je per week nodig hebt? Onthouden gaat niet, als je het wil weten moet je het opschrijven. Je vindt het huishouden duur, vergeet niet dat je de eerste tijd veel bijkomstige onkosten had. Het komt best voor elkaar.

Ik stel geloof ik wel eens te weinig waarde in geld, maar ik heb hier toch ook wel geleerd om zuinig te leven. Geld is makkelijk maar het heeft me nog nooit gelukkiger gemaakt.

De betaalmeester belde dat ik mijn uitgaanskas hier moest opnemen en ik zat in de piepzak. Opper D. delegeert het voor me. Schrik niet Nan, het eindbedrag is fl 1275,-. Ik delegeer aan mevrouw Nanny fl 1200,- en de rest is voor mij. Fijn hè Nan, we kunnen het heel goed gebruiken.

Hele serie brieven uit Batavia

Je kreeg 11 brieven tegelijk, de hele serie uit Batavia. Ik ben overal even veilig schat, maar het maakt voor ons wel verschil waar ik zit hè? Het valt niet mee om je altijd veilig te voelen. Ik zag er ook tegenop. Zo is het altijd geweest, ook met patrouillelopen. ’t Vreemde is dat ik nooit een angstig gevoel had wanneer ik op stap was, alleen vooraf.

We vonden treinbewaking na drie jaar patrouillelopen maar een minderwaardig baantje. Toch komen wij er nog goed vanaf. I-6 RVA doet het nu al 1,5 maand en niemand van ons gaat voor een tweede keer.

Ongerust over die treinbewaking

Wat was je ongerust over die treinbewaking en wat een geruststelling toen je mijn brieven uit Batavia kreeg. Meiske!!!

De laatste ploeg van ons gaat van 3 – 10 oktober treinbewaking doen, dan is het voor ons afgelopen en ik kom niet meer aan de beurt. We hebben het zo uitgeknobbeld dat niemand voor de tweede keer gaat.

Je was zo onwennig dat je even naar je moeder moest. Toch fijn hè Nan, dat je zo even kunt overwippen.

Wat heb je een gasten Nan.

Ik ben nu weer kalmer

Ik voel je gelukkige zoen Nan. Je merkt wel dat ik nu weer kalmer ben met alles.

Zonder dat zouden we innig gelukkig zijn straks maar zou je niet gelukkiger zijn wanneer je al je liefde kunt geven? Ik geloof wel Nan dat het verlangen van de man verschilt van die van de vrouw. Ik kan het je niet goed duidelijk maken. Bij de vrouw is het zieleleven dieper dan bij de man. Jouw verlangen naar mij is veel inniger, ligt anders. Ik weet niet hoe ik het je moet schrijven. Als jij een popke draagt heb je alles, bij mij verandert er niets. Ik zal mijn best doen dat de hartstocht niet de boventoon krijgt.

Je bent nooit hard voor mij, dat kun je niet lieveling. Het is heel goed dat je me zo nu en dan waarschuwt. Ik weet heel goed wat ik aan jou heb Jank. Alles.

Nu weer slapen pop. De anderen liggen alweer in bed. Morgen verder.  

Het waarom ik naar Indië ben gegaan, ik kan dit alles nooit meer wegnemen en overdoen
(Een rode draad, zie onder andere blog 101 onder kopje Waarom ging ik weg?)

Je had het heel moeilijk famke, maar je blijft me Altijd liefhebben en dat is het wonderlijke dat ook steeds alles weer goed maakt. Kom even heel dicht bij mij koesen, alleen maar zo samen koesen tot mijn schat zich weer gelukkig, rustig en veilig voelt!!!

Geef het vechten tegen jezelf – tegen je graag willen maar toch niet kunnen – even op Nan. Zou ik het niet kunnen begrijpen hoe alles op je afkwam, hoe je terugverlangde naar het meisje zijn, naar het onbezorgd zijn, vrij van alles wat ik je heb aangedaan? Zou ik niet weten wat er in je omging? Janke!!!

Het waarom? Ik weet het niet. God weet dat ik je liefheb!! Hij weet misschien ook waarom ik je zoveel verdriet, zoveel nameloze eenzaamheid en zware zorg heb gegeven in plaats van dagelijkse omringende liefde. Toe maar Jank, ransel me maar, mijn liefde kan ertegen. Dank meisje voor jouw diepe liefde.

Ik geloof dat je me soms haat, maar hier kun je niet tegenop. Als wij straks weer samen mogen zijn, is dan alles weer in orde? Het zal onbeschrijflijk heerlijk zijn, maar wij vegen niet zomaar drie hele moeilijke jaren van ons leven weg.

Wat staat ons dan te wachten? Doe ik je opnieuw verdriet, breng ik je naast geluk nieuwe zorgen? Ik denk het wel, ik weet het wel zeker, steeds weer zul je me alles weer even naar mijn kop slingeren maar je liefde blijft en steeds kun je in mijn armen uitrusten. Ja Jank, het komt weer goed als god wil dat wij elkaar weer zien, maar niet zoals wij het verlangen. Er bestaat nu eenmaal geen volmaakt geluk zonder zorg. Vooral niet voor ons die het geluk zo diep beleven maar de zorgen niet minder.

Janke myn skot, ik begryp dy mar ik kin dy net helpe. Ik kan dit alles nooit meer wegnemen en overdoen. Ik kan je alleen liefhebben, zóóó liefhebben meiske.

Ik kan je beloven dat we niet ieder jaar een kindje verwachten en ik kan ervoor zorgen ook, maar ik doe het niet Janke, omdat jij dat niet echt wilt.

Nannie ik blijf je beschermer, je mijn leven lang zóóó liefhebben. Als jij niet bent veranderd en dat ben je niet, je verandert nooit, dan zul je het zo houden meiske. Ik bedoel naast innig geluk, ook zorg, verdriet en wanhoop.

Je wilt het niet, je wilt het ook niet schrijven en toch doe je het lieveling. Je was niet te jong Jank. Goddank, je bent nog jong. Geen enkele liefhebbende vrouw of meisje kan tegen haar liefde vechten. Vele meisjes hebben hun vrije en zorgeloze leventje en zijn er niet gelukkig mee.

God geve dat ik je straks in mijn armen mag knijpen, dat ik jou al je zorgen ontnemen mag, dat ik myn famke wer sa gelukkig meitsje mei. Lieveling, ik kan je een ding beloven, ik blijf je liefhebben, hoe je ook bent. Ik blijf je beschermen, ook tegen onze kinderen, tegen alles.

Nu weet ik ook niet meer. Blijf je me altijd zo liefhebben Jank? Ja, ik weet het zeker. Ik ga nu toch gelukkig slapen.

Nacht meiske, een zachte koes, een alleszeggende zoen. Ik bid voor jou om kracht, god geve dat het niet lang meer duurt, we kunnen beiden haast niet meer. Nacht memke, koes ús lytse skotten. Kun je het nu weer liefste?

Hoe dichter we bij het eind komen hoe moeilijker het wordt, we weten dat het einde nadert maar toch wil het ons nog niet aan, zo vergaat het allen hier

Lag vannacht wakker en heb liggen prakkiseren, dan vliegen de maanden op mij af. Later werd ik rustiger en wist ik dat jij mij altijd met open armen zal ontvangen. Als ik dat niet meer zou weten zou ik de kluts helemaal kwijtraken en niet meer thuis durven komen.

Nog een week en dan is september ook weer voorbij. Wat zijn deze laatste maanden verhipte zwaar hè Nan?

We weten dat het einde nadert maar toch wil het ons nog niet aan. Zo vergaat het allen hier. We beseffen en het pas goed wanneer we aan boord zitten, de touwen losgegooid worden. Voor ons is het pas werkelijk wanneer we in elkaars armen vliegen.

Eigenaardig is dat, hoe dichter we bij het eind komen hoe moeilijker het wordt ons voor te stellen hoe machtig heerlijk het zal zijn, wij kunnen het nog niet begrijpen en geloven.

Volgens de brieven die de jongens die al thuis zijn, begrijp je het ook niet eerder dan dat je thuis bent. Er wordt nu lang zoveel niet meer over thuis gepraat dan een half jaar geleden. Vreemd hè schat, eerst een tút fan dyn man.

Morgen, 1 oktober, vertrekt de Oldenbarnevelt uit Rotterdam, ik hoorde dat we de 5^e november aan boord gaan en de volgende dag afvaren. Het wordt nog even heel moeilijk snoes omdat we de laatste weken geen brieven meer krijgen. Ik hoop dat er in de tussentijd nog gelegenheid is om post te verzenden. Ik denk het wel, in Port Said b.v.

Ze beginnen zich te vervelen en zijn soms ook stierlijk vervelend

Gister weer met z’n drieën naar de film, te lief en te mooi, ik ben te nuchter om erin mee te leven. Het breekt de lange avond in ieder geval.

De puf raakt er ook bij de jongens uit. Het is hier te warm om regelmatig te voetballen of andere sporten te doen. Ze beginnen zich te vervelen en zijn soms ook stierlijk vervelend. Net kleine kinderen, je zou de ene met de andere om de oren slaan.

Als jij roken lekker vindt, stuur mij dan minder sigaretten op en rook ze gerust op. Verslaafd raak je er in die korte tijd niet aan. Van mij mag je roken schat maar als ik thuis ben niet zo veel als ik nu rook hoor.

Vele jongens hier hebben het hart op de tong. Er worden veel grappen gemaakt over liefde en meisjes. Van mij worden ze anders niks gewaar dan dat het met jou en de kinderen goed gaat. Tegen mij wordt over ons nimmer een verkeerde opmerking gemaakt, ze voelen hoe diep lief wij elkaar hebben.

Het is hier net een kistenfabriek, de grootste kist heb ik!

Het valt nog wel mee hoor. Het was hier de laatste dagen net een kistenfabriek.

Ben de hele tijd bezig met letterzetten en adressen op kisten en koffers maken. Het vervelende is dat het militaire adres én het burgeradres erop moet. Het schiet wel op hoor.

H. z’n kist moet ik nog doen. Hij is voor de treinbewaking naar Poerwakarta. Hij wilde me voor vijf pakjes sigaretten omkopen, nog voor z’n hele maandrantsoen en salaris ga ik nog niet, elk z’n beurt is niks te vaak.

Als je ziet wat ze allemaal meenemen sta je versteld, een vreemde verzameling, je kunt er een winkel mee volstoppen met Indische luxeartikelen. De grootste kist van de hele batterij heb ik!!

Maar ik heb niet de meeste cadeautjes, het bureautje neemt wel de meeste ruimte in hoor. Ik had de kist al klaar maar ik heb hem verbouwd en opnieuw geverfd. De spijkergaten met stopverf van cement en verf gedicht, ‘duur’ hoor.

Daar is foerier K. met z’n winkel. Heb sokken en schoenen geruild. Ik heb nu drie paar nieuwe schoenen, niet gek en nu vind ik het welletjes.

Vandaag voor het eerst sinds maanden weer regen. We zitten alweer in de kentering. Voor de werkelijke regentijd begint zitten wij aan boord.

Mijn fotoalbum verkocht

K. zeurde zolang aan mijn kop dat ik hem mijn fotoalbum heb verkocht. Ik had het ding nog niet eens klaar. Ik heb nog leer dus ik moet nog eens een nieuwe maken. Ik deed het omdat ik hem zelf niet mooi vind en daarom geen puf had om hem af te maken.

Oldenbarnevelt wordt 27 oktober in Batavia verwacht, iedereen doorgelicht op TBC

Ik las dat de Van Oldenbarnevelt 1 oktober uit Rotterdam vertrekt en 27 oktober in Batavia wordt verwacht. Dan houden wij het op 6 november aan boord en 3 december thuis.

Ik heb gehoord dat we hier in Wanaredja tot 23 oktober blijven en dan pas naar Batavia gaan. Dat is de uiterste datum en we vinden het allemaal best. Hoe korter we in Batavia zitten hoe beter.

Hoorde zopas dat we nog worden doorgelicht (röntgen). Dat is heel goed, bij de C-batterij is al een geval van TBC, die knaap is allang thuis. Ik geloof niet dat wij er gevallen tussen hebben maar het is goed dat iedereen na drie jaar tropendienst aan de binnenkant bekeken wordt.

Een paar van die kleine kroesen bijkopen?

Héérlijk dat je zo blij met mijn inkopen bent. Tja, waarom zou ik er niet een paar van die kleine kroesen bijkopen? Zie blog 105 onder kopje Schitterend tin, meer kroesjes nodig?

Het was een tip van M. G. (zie het verhaal Reünie) dat er ergens tegen fabrieksprijzen tinnen artikelen werden verkocht.

Met G. was ik op stap maar we konden het nergens vinden, alles afgesjouwd, hier en daar gevraagd maar zonder succes. Gaar gestoofd en nat van het zweet, het was in de hete middaguren, gaven we het op en gingen per tram terug.

Toen zagen we toevallig vanuit de tram het adres, we konden nog net bij een halte eruit springen. Daar deed ik inkopen voor jou, je weet niet hoe fijn dat is! Orang China had prachtige spullen maar ook prachtig duur. Van fl 50,- tot fl 200,- enz.

Eigenlijk mocht je niet weten wat ik heb gekocht, maar ik vertelde het toch. Een mooie pul waar je melk of limo, alles kun je eruit schenken, of een mooie bloemenvaas. Ik kocht twee grote drinkbekers en twee kleine voor Pim en Ukkie en twee voor?? die erbij pasten. Alles van het Bankatin, behoorlijk zwaar spul, mooi van vorm en afwerking. Het schenkblad dat ik erbij uitzocht kon ik niet betalen. Het was wel handig geweest maar het gaat ook wel zonder. Ik vond het een prachtig stel voor onze ontbijttafel. Ik ben er wat blij mee en jij niet minder.

7 DD neemt afscheid van haar doden, als wij gaan neem ik foto’s

Zoals je wel gehoord zult hebben of gelezen heeft de 7 DD afscheid van haar doden genomen. Al onze gesneuvelde EM-ers liggen nu begraven op het Ereveld Menteng Puloe te Batavia.

Bijna 500 wapenbroeders komen nooit meer terug schat. [Welk getal is dit? Het hangt ervan af wie er als overledene wordt geteld. Zie bijgaande links Nederlandse militaire verliescijfers en Deelnemers politionele acties waarin gesproken wordt van 200.000 ingezette militairen, 6200 gesneuveld of overleden]

Wij verlangen zo naar het weerzien, we kunnen ons niet voorstellen hoe heerlijk dat zal zijn, maar hoeveel zullen het bij onze terugkeer dubbel moeilijk hebben, opnieuw smart en rouw lijden te weten dat hun geliefden er niet bij zijn, ver van huis begraven liggen. Jank, wat zijn wij dan rijk en gelukkig. Verdiend hebben wij het niet, het is alleen genade. Als we ons dat goed indenken waar blijven onze kleine moeilijkheden dan hè Janke?

Wanneer wij naar Batavia overgaan brengen ook wij nog een bezoek aan het EM ereveld, zo zonder meer is het moeilijk vertrekken. Ik hoop er foto’s van te nemen.

Nu weet ik ineens niets meer te schrijven. Je weet dat alles goed is meiske. Ik heb goede moed en ik ben zo rijk en gelukkig.

Zoveel mogelijk geld overhouden of kopen wat ik mee naar huis wil nemen?

Daar ben ik weer Nan, hoe was het vandaag thuis? Alles goed met mijn lievelingen? Er was geen post, had er wel een beetje op gerekend. Een stevige koes voor jou en ús bern.

Het was vanmiddag weer uitbetaling, ik schrok van zoveel geld, fl 600,- Had ik dat eerder geweten dan had ik meer naar jou gedelegeerd, maar alle papieren waren al ingevuld en het kon niet meer aangepast worden.

Het hindert niet, ik heb later nog gelegenheid om het overgebleven geld in te leveren, ik krijg het thuis weer terug. Ik vraag me af wat te doen, zoveel mogelijk overhouden of spullen kopen die ik graag mee naar huis wil nemen? Nan, ik doe het laatste, vind je het goed vrouwke?

Ben blij dat ik de laatste maanden wat ruimer bij kas zit. Heb al zitten uitkienen wat ik allemaal zal kopen. Kalm aan Klaasje, het vliegt weg. Na de devaluatie zijn de prijzen alweer gestegen, sommige artikelen 20%-40%.

Ik hou op Nanny, het wil niet best. Janke, do wist it toch wol hè? Sliep lekker skot.

Ik haal mijn briefnummers door elkaar, er is post voor mij!

Ik haal mijn nummers weer door elkaar, ik moet weer een stapeltje nummeren, het gaat zo snel.

Eindelijk een telefoontje uit Soebang, er is post. De spanning, zit er ook voor mij iets bij? Ja hoor, heerlijk was het weer schat, een innige zoen. Mijn geduld werd lang op de proef gesteld.

Die zin over de kwartiermakers, ik deed jou gloeiend zeer

Nanny je had verdriet, dat heb ik weer gedaan. Je was zo gelukkig met mijn brieven totdat je die zin las over de kwartiermakers. Je kreeg een slag voor de kop en weg was alles. Zie blog 105 onder kopje Kwartiermakers aan boord, ik geloof niet meer in je, ik drijf van je weg

Ik dacht toen ook, schrijf het niet, je maakt toch geen kans op eerder vertrek en als je het wel hebt doe je het niet. Je hebt er geen recht op en je wil er niet tussenuit knijpen en je collega’s voor de moeilijkste tijd op laten draaien, dat kun je niet omdat je hart te hoog zit, of een harde kop hebt of is het eergevoel?

Ik wist wel Jank dat het voor jou gloeiend zeer zou zijn, maar ik moet jou alles schrijven. Het heeft niets met onze liefde te maken. Het gaat er niet om wat de meeste jongens voelen, jij wordt niet opzij geschoven. Ik kan het je niet duidelijker maken lieveling. Nan je moet het begrijpen, ik zou mij zelf een lafaard voelen tegenover mijzelf. Ben ik te veel man vrouwke? Kun jij nog geloven in mijn liefde?

Ja ik weet het Nan, ik voel het aan jouw schrijven. Voor mij is nu alles heerlijk goed tussen ons en voor jou?

Moeilijk te geloven meiske? Toch is het waar, diep waar Janke. Ik was even de kluts kwijt, maar nu is alles weer goed. Jij weet alles en ik weet dat je me toch zo oneindig liefhebt. Dyn Kai is wer gelokkig.

Ik had een goede dag met een héérlijk slot, jouw brief. We hebben even harde noten gekraakt, maar dat is beter dan ze te omzeilen. Hoe heb jij het vandaag gehad Nan, kon je het me maar even vertellen.

Vreemd, we hebben elkaar de laatste tijd zeer gedaan, ik jou véél meer en toch zien we steeds met brandend verlangen uit naar de volgende brieven. We hebben elkaar goddank dwars door alles heen zo lief Janke!!!!!

Oh wat ben jij een man

Heerlijk jouw armen zo stijf om mijn hals, zo even mijn hoofd tegen jouw borst leggen. Dat dacht ik vanmiddag ook, ik was zo onwennig en ik kon het nergens vinden, nu is het weer goed.

Eerst moest jij ook lang wachten op brieven van mij en toen je wel brieven kreeg moest je dat lezen – oh wat ben jij een man-.

Nee niet meer aan denken, dan word ik weer bang. Nanneke mag ik rare, harde man van jou een zoen? En toch heb ik je zo leaf, maar jij kunt het bijna niet meer geloven hè?

Wat zul je dan straks dubbel gelukkig zijn wanneer je merkt en voelt dat het toch zo is, dat jij toch mijn alles bent.

Kanne, jij hebt je tút van mij, het is goed tussen ons!!!

Kijk me even aan, ik vergeef je niets Jank, ik ben blij dat je Alles schrijft. Had je liever dat ik het verzwegen had? Het is wel gemakkelijker maar is het ook beter? Voel even mijn armen heel stevig om je heen, je hoeft me niet te geloven schat, ik weet het toch wel!!!

Al ons personeel van Kasomálang is opgehaald, de nieuwe stelen als raven

De jongens hebben bijna al ons vorige personeel in Kasomálang opgehaald. Het nieuwelingen van hier stelen als raven. Handdoeken, sokken, broodbeleg uit de keuken, een riks van mij verdween spoorloos. Nu we onze oude garde hier hebben hoeven we niet steeds bang voor onze spullen te zijn.

Zo diep in de put, geen houvast meer aan mij

Daar ben ik eindelijk weer, het duurde lang hè meiske? Een stevige koes en alleszeggende zoen. Twee brieven van jou, zo diep in de put meiske, mijn brieven bleven uit, jij wist niet meer en kon niet meer. Je kwam tot de slotsom alles aan god te vertellen en ik hoop dat het geholpen heeft.

Ik verlang zo naar je volgende brief. Ik voel hoe zwaar je het hebt. Je hebt geen houvast meer aan mij. Ik kan je bijna niet meer doen geloven in mijn liefde, dat jij toch alles voor mij bent.
Dat jij toch no. 1. bent en blijft, dat jij toch mijn leven bent. Wat een wonder na alles wat ik gedaan en geschreven heb, het is ook haast niet meer te geloven!!

Helemaal verkeerd met de tram tot aan de andere kant van Batavia

Eerst even mijn wederwaardigheden vertellen en daarna je brieven verder beantwoorden.

Ik was naar Batavia voor het doorlichten. Het was in Hospitaal I, hetzelfde waar ik toen lag, zie blog 33 tot en met blog 39.

Het doorlichten was zo gebeurd, het ging aan de lopende band, adem diep in even vasthouden en klaar, volgende. De uitslag wordt niet bekend gemaakt, alleen degenen waar iets mee is worden voor controle opgeroepen. Geen bericht, goed bericht.

Een wagen ging meteen terug en ik bleef met een stel achter om boodschappen te doen. Tot zover ging alles goed.

We spraken af om 13.00 uur bij de A.M.J.V. cantine (Algemene Maatschappij Voor Jongeren). Ik ging alleen op stap, ik wilde naar de tin Chinees. Laat me nu tot twee keer toe helemaal verkeerd rijden met de tram. Ik heb de Chinees gevonden en gekocht wat ik wilde hebben. En weer stapte ik op de verkeerde trein en kwam helemaal verkeerd aan de andere kant van de stad te zitten. Daar moest ik wachten en ik maakte mezelf uit voor de stomste sul die er bestaat. Eindelijk had ik de goede tram terug.

Om 14.00 uur was ik op de afgesproken plek. Geen wagen meer, later bij I-6 hoorde ik dat de jongens dachten dat ik met Ltn. M. was vertrokken. Ik was woest, vooral op mijzelf. Ik bleef nog even wachten tot ik het welletjes vond.

Ik had razende dorst en honger en ging de cantine binnen. De djongos vertelde me doodleuk dat die net gesloten was. Als ik er nu aan denk is het wel vermakelijk, maar gister was ik in een moordstemming.

Ik dook het eerste de beste restaurant in en heb daar gegeten, het heette Capitol en het koste een kapitaal. Ik paste helemaal niet tussen het elitegezelschap met mijn groene zweet pakje, maar het kon me niks bommen. Ik raakte weer een beetje over mijn stommiteit heen, het biertje, broodje ham, slaatje en koffie toe smaakte me goed.

Daarna naar I-6 terug om een slaapplaats te regelen. Dat ging best, alleen zonder klamboe. De muskieten hebben vannacht feest gehad. Om 8.00 uur op de trein en ik werd om 11.30 uur met de wagen in Poerwakarta opgehaald.

Zo winkelen is fijn werk, maar wel moeilijk. Ik kan heel moeilijk kiezen, ik moet eerst alles bekijken en met elkaar vergelijken.

Kun je mij nu weer geloven Nan? Blijf niet op die ene regel staren Jank

Mem vertel me even hoe het thuis is. Het is benauwd, ik zit te puffen ik geloof dat we onweer krijgen.

Verder met je brieven. Kun je mij nu weer geloven Nan? Ik ha dy sa leaf en lit dy nooit los. Blijf niet op die ene regel staren Jank, ik zal het je misschien nooit uit kunnen leggen, maar zoals jij het denkt is het niet. Het werd nog moeilijker toen je het je moeder vertelde, jij schat probeert het te begrijpen, anderen staan meteen met hun oordeel klaar.

Jank er is niets met mij, er is voor jou niets in mij veranderd. Als er al iets is dan ben ik moe, moe van alles en verlang ik alleen maar om bij jou uit te rusten.

Ik voel dat jij mij zielslief hebt en ik bid dat jij het van mij mag weten Nan! Ik hou nu op!

Nog een volle maand en een paar dagen, dan stap ik aan boord schattebout.

Goed dat deze rust niet lang meer duurt. Ik heb niet eerder rust dan dat ik jouw armen om mijn hals voel en ik werkelijk weet dat er een nieuw leven voor ons begonnen is. Dan pas is de zware last en spanning weg.

Kisten en fotoalbums

Ik heb genoeg te doen, b.v. K’s fotoalbum afmaken, een nieuwe voor mezelf maken, maar ik heb er geen puf in. Heb voor de laatste keer opgenomen hoeveel leer er nodig is. De jongens moeten zoveel bijbetalen tot ik het geleende geld uit de cantinekas weer terug kan betalen. Toch nog een klusje, moet van Ltn. M. z’n kist en koffer opknappen en adressen schilderen.

Ben bezig om blikken te verzamelen om spullen in mee te nemen. Het valt niet mee. De kok moet ieder leeg blik hutspot inleveren.

MP voor een gestolen oplaadmotor

De militaire politie op bezoek. Bij de laatste verhuizing is er een accu-oplaadmotor verdwenen. Het ding is nergens te vinden en schijnt gestolen te zijn. Nu zoekt de M.P. het uit. Ik werd ook op het matje geroepen. Waar en wanneer ik het ding voor het laatst zag, wie er wacht hadden, wanneer we verhuisd zijn en nog veel meer. Ze moeten mij naar datums vragen snoes. Ik geloof niet dat het door een van onze kerels achterovergedrukt is. Ze zoeken het maar uit.

Wat hebben wij al grote kinderen

Even een tút. Zat je laatste kiekje te bekijken. Ik kan me jou heel goed voorstellen maar die kleine rakkers van ons, wat hebben wij al grote kinderen.

Wat was Pim nog een klein kereltje toen ik hem voor het laatst in jouw armen zag. Straks praten zij voor het eerst tegen me en hoor ik die schatten voor het eerst heit zeggen. We zitten straks met z’n vieren aan tafel te eten en niet meer met z’n tweeën zoals in Wezep.

Ik zal hun hartjes zien te winnen en hun volste vertrouwen. De eerste dagen zullen vermoedelijk beslissend zijn, ik ben soms bang dat ik de achterstand niet meer kan inhalen. Jij hebt ze veel over mij verteld, ze voelen hoe jij naar mij verlangt en daardoor is er in hun hartjes een sterke liefde voor heit gekomen. Wij moeten ook aan elkaar wennen.

Jij twijfelt soms aan mij. Ik denk dat bij ons de eerste minuten, het eerste ogenblik als wij elkaar heel diep in de ogen kijken, beslissend is Nan, al het andere komt dan vanzelf.

Of ik begrijp meiske hoe graag jij eerst heel lang zo met ons vieren blijft? Ja, héél goed, ik zelf hoop het ook Nan. Heel lang uitrusten en genieten van ons weer samenzijn. Zolang tot we zekerheid hebben over onze toekomst.

Het zou gemakkelijker zijn wanneer we alles wat oppervlakkiger konden beleven

Het zijn geen zondige gedachten, wij mogen dat gerust wensen, het is niet het gemakzuchtige van god geef ons geen kinderen meer, maar uitrusten van deze drie jaren en genieten. En ons klaarmaken voor ons verdere leven. We mogen elkaar helpen om zolang te wachten Nannie, maar dat kost strijd. Misschien kunnen we het samen.  

Je mag echt héérlijk genieten van dat ik weer thuis ben lieveling, maar bij dat echt genieten hoort ook alles van ons. Of zouden wij tevreden kunnen zijn met, ja hoe moet ik het zeggen? Met half alles?

Weet je wat het ons zo moeilijk maakt? Wij beleven alles zo diep, het zou gemakkelijker voor ons zijn wanneer we alles wat oppervlakkiger konden beleven. Moeilijk hè lieveling. Zullen we het elkaar straks vertellen, we komen zo toch niet tot een goede oplossing.

Skot, koes zo even bij mij, zo dat je alles vergeet, alleen maar rustig, diep gelukkig.

B. ligt al onder de klamboe en gaapt, een seintje voor mij dat ik een nachtzoen moet geven. Welterusten, een liefdevolle zoen, nacht Pim en Ukkepuk.
Binne jimme hjoed leaf west? Binne jimme ek sa bliid dat heit gauw thúskomt? Nog even volhâlde Janke. (Zijn jullie vandaag lief geweest? Zijn jullie ook zo blij dat heit gauw thuiskomt? Nog even volhouden Janke)

Je hebt het vertrouwen in je liefste verloren lieveling, kaarten, borrelen en een por van een doop

Je zat te springen om mijn brieven en er kwam maar niks. Wat maken we het ons vaak moeilijk met allemaal vooronderstellingen en gedachten. Laten we nu na drie jaar de kop hangen?

Ik deed het gister, ik heb niets uitgevoerd, had nergens puf in. Je laatste brieven hadden me meer te pakken dan ik mijzelf wilde bekennen. Gisteravond dacht ik mij er overheen te zetten, mijzelf te sussen het valt wel wat mee. Maar ik raakte het niet kwijt. Je hebt het vertrouwen in je liefste verloren lieveling.

We hebben zitten kaarten en borrelen, tegen 23.00 uur nog naar Soebang om bami goreng te eten bij Orang China. Het plan was om daar verder te pimpelen. Goddank lustte ik toen niet meer, anders was ik dronken en misselijk geworden.

Vanmorgen weer een goede por gekregen door een goede preek, er was een doop. God laat zijn plannen met ons niet varen. Het zien van het dopen van dat kleine hummeltje, het geluk van de moeder raakte me dieper dan de preek. Janke, ik kan er nu wel weer tegen. Vertel me alles weer lieveling!!!

Er is niets mis met mij, ik heb geregeld geschreven. Heb ook je moeder geschreven en het zo proberen uit te kienen dat ze hem op haar verjaardag zou krijgen. Jammer dat dat niet zo was.

Jij was zo van streek, je bedacht van alles, is mijn man ziek, zit hij al aan boord, waarom schrijft hij niet, wat is er toch?

Was het wel goed wat ik deed? Wat heb ik ervan gemaakt? Alles spookt door mijn kop

Je brieven waren niet akelig Nan, ik begrijp ze en ik wil zo graag dat jij mij begrijpt en heel sterk kunt geloven dat ik je toch liefheb, liever dan mijn eigen leven. Ik begrijp mijzelf vaak niet, hoe zou jij het dan kunnen?

Ik vraag me vaak af, wat voor zin, welk nut hebben deze drie jaren gehad? Was het wel goed wat ik deed? Wat heb je ervan gemaakt? Heb je je inderdaad helemaal ingezet om anderen te helpen? Nee, je was maar een klein slap figuurtje.

Wat ga je straks doen? Je weet het nog niet eens. Ga je je helemaal inzetten voor je huisgezin, voor je werk of blijf je in het benauwde kringetje van vroeger rondfladderen?
Waar is je levensideaal wat toch iedere man moet hebben? Wat kun je je vrouw straks bieden dat zij je weer vertrouwt en trots op je is?
Zul je met hart en ziel je werk doen. Heb je pit genoeg om het verder te brengen dan ververs knecht? Alles spookt door mijn kop.

Kijk Nanni, dan is het even goed om te zien zoals vanochtend, dat Gods plan met ons doorgaat ook al vertrouwen en begrijpen wij onszelf soms niet.

Heb me even afgepoedeld, alsof ik alles van me heb afgespoeld, een frisse tút. Hoe heb jij het vandaag? Heb je een oppas, ga je naar de kerk? Pim en Zuske, hoe is it mei jimme? In dikke tút fan heit. Gauw wer oan heit skriuwe hjer.

Ik heb gisteravond niet gebeden, dat kan ik niet met een paar borrels op. God is trouwer dan ik. Wat is dat nu weer voor een opmerking?

I-6 RVA is hier na de overdracht niet meer de baas

Na de kerk hadden we pech. Onze chauffeur maakte een verkeersovertreding. Wat niet naar de zin van een KNIL-officier was. Hij gaf geen voorrang en drukte de jeep met officier, vrouw en kroost bijna van de weg. We moesten stoppen. De wagen moest aan de kant van de weg gezet worden en de chauffeur moest mee terug naar Soebang om op het matje te komen. Ik geloof dat het met een sisser afloopt.

Het is de laatste tijd uitkijken. I-6 RVA is na de overdracht niet meer de baas. De KNIL-pik loopt al gauw naar de MP en het is helemaal niet leuk om een paar maandjes langer te blijven of om te moeten wachten tot de krijgsraad het zaakje in behandeling neemt. Gelukkig was het geen aanrijding. Meer een kwestie van ’ik kleine jeep hoef niet steeds voor jou grote drietonner opzij te gaan.’

We hebben een uurtje aan de kant van de weg zitten wachten tot de chauffeur weer op zou komen dagen. De jongens bleven er nogal gemoedelijk onder. We hadden nog koffie, het leed was weer geleden.

Bij ons is het rustig, TNI wordt door ons leger gekleed en gevoed

Even je brieven. Nee hoor, bij ons en in de omgeving is het rustig. De botsingen komen in Oost- en Midden -Java het meest voor.

De TNI nestelt wel hier en daar maar houdt zich kalm. Ze krijgen een eigen gebiedje toegewezen en worden door ons leger gevoed en gekleed. Wat ze tekortkomen moet de bevolking bijpassen in rijst en in geld.

De groepen die nog wel eens lastig zijn, zijn de bendes van de Daroel-Islam. Zie o.a. blog 103  onder kopje Klaas: puntjes op de i en blog 101 onder kopje Gevangenen afgedroogd, ik was allang dood geweest. Gelukkig hebben wij geen D.I. hier in onze omgeving.

Meiske, hebben mijn brieven je toen weer geholpen? Famke, wist it wol wer?

Daar ben ik nog even, weer heerlijke brieven van jou. Wat heb jij mij weer gelukkig gemaakt!!! Ik dank voor Alles, alles van jou en van thuis. Koes even bij mij, nacht Jank en Pim en Zuske. Tot spoedig.

Janke:

Het is avond schat, juf (de verloofde van PJ, zie onder andere het verhaal Reünie) en ik zitten weer even samen.

Ik werd herinnerd aan mijn harteloze schrijven

De postbode kwam mij drie brieven brengen, wat een fijne verrassing Kai. Alles was weer goed met jou en daar ben ik zo dankbaar voor.

In je laatste brief werd ik herinnerd aan mijn harteloze schrijven, wat moet het je zeer gedaan hebben en toch heb je me er weer zo heerlijk doorheen geholpen. Kai, voel er een innig dankbare zoen voor.

Het lijkt soms allemaal zo moeilijk en zo donker dat ik denk niet verder te kunnen. Jij bent dan zo heel ver weg en het lijkt alsof er nooit mee een eind aan dit alles komt. Durf jij zo het leven aan met mij? Ik zal ben ik bang wel altijd zo blijven. Oh ja, ik weet dat je het aandurft. Ik voel jouw grote diepe liefde die mij verwarmt.

Wat wilde ik graag dat ik je één keer echt kon laten voelen hoe gelukkig je mij weer gemaakt hebt. Ik mag bij jou uitrusten en jij beschermt mij leafste!!! Ja Kai, komt het heus weer goed?

Doe mij een plezier en verbrand mijn brieven allemaal

Het is nu weer goed, ik zou niet meer willen ruilen met een ongetrouwd leven. Ja Klaas ik blijf je altijd liefhebben. Zeg man van mij, doe mij een plezier en verbrand mijn brieven allemaal. Ik schaam me dood wanneer ik ze zie, wat heb ik jou een verdriet gedaan. Doe je het? Ik wil het zo graag.

Ik lees nog heel vaak deze brief van je over, je hebt me geholpen en ik ga nu moedig weer verder.

Juf zit druk aan PJ te pennen. We brengen deze brieven zo meteen nog naar de brievenbus en morgen schrijf ik verder. God geve dat we een goede zondag mogen hebben, ik bid dit voor jou, liefste zul je gelukkig zijn? Het duurt nu niet zo heel lang meer hè? Het is nu 1 oktober, dus nog een week of vijf. Alles fan mij. Túten van Wim en Uk.

Klaas:

3 oktober, drie jaar geleden vertrokken, ik heb mijn liefste terug

Vandaag is het drie jaar geleden dat ik naar Indië vertrok. Schat nog twee maanden en ik hoop D.V. weer thuis te zijn. Meiske, wat een tijd, wat een vooruitzicht. Myn famke, kinst it fiele Jank hoe djip at ik nei dei ferlang? Wat hast do my gelukkig makke, ik haw myn Kanne wer!!! Mei alle sterke, djippe en innige leafde. (Mijn meisje, kun je voelen Jank hoe diep ik naar je verlang? Wat heb je mij gelukkig gemaakt, ik heb mijn Kanne terug!!! Met alle sterke, diepe en innige liefde).

Wat een ontzettend zware week voor jou, maar wat ook weer een heerlijke gelukkige uitkomst.

Jij hebt me je ziel laten zien

Snoes wat heb je me fijne foto’s gestuurd, dank meiske, ik vind ze zo mooi en ik raak er niet op uit gekeken. Prachtig zijn de kiekjes van onze kinderen. Wat trekt zus vermakelijke gezichten.

Wêrom hawwe jimme de hân foar de eagen op dat iene kiekje? Sa kin heit jimme net sa goed sjen. (Waarom hebben jullie de hand voor jullie ogen, zo kan ik jullie niet goed zien)

Dank. Koes myn rakkers even hiel stevig fan heit. Us lytse skotten binne moai en se sjogge der hiel goed út.

At ik dy oansjoch komt der s’an grut en machtig gefoel yn mij, wer by dei to wêsen famke!!! Dank schat voor Alles.

Knuffel mijn rakkers even heel stevig van heit. Onze kleine schatten zijn mooi en ze zien er heel goed uit. Wanneer ik jou aankijk komt er zo’n groot en machtig gevoel in mij, weer bij jou te zijn meisje!!!

Je kunt nog 100 keer van alles schrijven, dat je niets kunt, niets bent, geen goede moeder, geen goede huisvrouw, mij niet gelooft, zelfs mij niet liefhebt, ik weet Alles nu heel zeker, jij hebt me je ziel laten zien. Al je liefde en wanhopig verlangen heb ik gelezen en gezien. Wat ben ik rijk en gelukkig, zo dat het soms zeer doet.

Kanneke, fielst wat der allegeare yn dyn jonk omgiet, ik kin it net fertelle. (Kanneke, voel wat er allemaal in je jongen omgaat, ik kan het niet vertellen) Ik heb je wanhopige brief vier keer gelezen, nu is Alles heerlijk goed. Ik heb mijn liefste weer terug, echt zoals je bent!!!

Ik was bang dat je het niet vol zou houden

Ik ben bang geweest schat. Niet dat je mij niet meer liefhad en dat je niet meer in mijn liefde geloofde, maar dat je het niet vol zou houden. Dat mijn meiske zolang zou prakkiseren dat ze het niet meer voor elkaar zou houden. Het heeft ook niet veel gescheeld Nan, dat voel ik.

Jouw angst heeft mij diep ontroerd. En toch deed het me goed want ik voelde jouw heerlijke diepe liefde. Je ontdekte jezelf weer schat. Nanny, je eindigde met ‘Jonk, ik hou weer op hoor een Alles (en dan?)..’  En dan zondag 25 september. Wat gebeurde er toen Jank?

Ik begrijp heel goed dat je naar je moeder vluchtte. Gelukkig had Beppe een brief die jouw angst wegnam. Ik begrijp het niet. Ik heb regelmatig geschreven, net zoals anders en jij kreeg in één keer alle post. Misschien was het door de verhuizing ergens opgestopt. Goddank is het leed weer geleden.

Het heeft ons beiden goed gedaan, wij zijn weer hééééél zeker van elkaars liefde.

Anders ook wel maar we moeten het zo nu en dan weer opnieuw voelen, heel diep.

Toch blijf je dezelfde, alweer een nieuwe zorg. Zouden we als wij straks samen mogen zijn bij elkaar passen? Janke, Janke!!! Weet je het dan nog niet meiske? Niet meer piekeren hoor.

Nee, achteraf lachen wij niet om jouw angst. Ik vergeef je niets Jank, dat moet jij mij doen. Ik had al die stommiteiten niet zo moeten schrijven, of zó moeten schrijven dat jij mij beter begrijpen kan, ik kan mijzelf wel voor m’n kop slaan.

Gaan de hummels al naar de bewaarschool?

Gaan de hummels al naar de bewaarschool? Ik weet hoe je dat voelde. Schat je hoeft ze van mij helemaal niet naar het schooltje te sturen hoor, hou ze gerust bij je als je dat liever doet. Het zijn nog zulke hummels en ze kunnen nog best even wachten hoor.

Het is niet tekortschieten of aan anderen overlaten maar een afsluiting van de babyperiode waarin ze anders niets nodig hebben dan memmi.

Nu kunnen ze al op eigen beentjes staan en naar de buurman lopen, hun wereldje wordt groter en dan is het goed dat ze ook van anderen leiding meekrijgen. 

Ben weer met de kisten bezig, we worden nog uitgekleed

Heb Ltn. M’s kist onder handen. Eerst verstevigd en dan geverfd. Dat moet nog een keer en dan de adressering erop. Ik word er niet beter van, maar dat kan mij ook niets schelen. Ik heb wat te doen.

Zoals het nu voor staat blijven we nog drie weken hier in Waneredja. Wat gaat de tijd langzaam en toch schiet het hard op.

Vertel mij even hoe het thuis is, bêst Janke? Hier niets bijzonders. Ben weer met de kisten bezig. K. kwam weer spullen halen, hij moest alle koppels, patroontassen en enkelstukken hebben. Nou schat, we worden nog uitgekleed ook. Onze beide laatste brens zijn ook ingeleverd. We hebben nu alleen nog onze persoonlijke bewapening, geweren, stens en pistolen.

Gelukkig had ik nog een paar enkelstukken over, ik kan niet goed zonder omdat al mijn broeken te lang zijn.

We keren terug tot de primitieve staat van toen we hier pas kwamen

Alle kasten, tafels en stoelen die het leger had verstrekt moeten ook weg. Ook onze emaillen borden moesten eraan geloven. We keren tot de primitieve staat van toen we hier pas kwamen terug. Eten uit blikken en je tampatje is tegelijk stoel en tafel. Zo erg is het niet, we hebben nog wel wat over, anders hindert het toch ook niet. Hoe meer spullen er weggaan hoe liever. Zolang wij voorlopig onze pakki jans en spuit maar houden. Fijn gaat het zo Nanki.

Wat een armoe hè Jank.

Elkaar begrijpen over de schilderszaak

Je was weer terug van je moeder en in ons huisje, ik geloof dat je je steeds meer thuis voelt lieveling.

Heel goed dat je butagas hebt aangeschaft, heb je maar één brander of een gasstel? Het lijkt me veel beter dan petroleum, minder last van walmen en stank.

Ik heb nagedacht over of ik Nauta zal schrijven. In eerste plaats om hem te bedanken voor de hartelijke zorgen voor mijn lievelingen. Ik geloof dat we de zakelijke dingen beter kunnen bespreken.
Nan we begrijpen elkaar niet goed. We beginnen alleen een zaak in Ternaard wanneer we die van Nauta over kunnen nemen. Of wanneer er zoveel werk in Ternaard is dat de drie bestaande zaken het werk niet aankunnen en er werk genoeg voor vier zaken is, er zo een mogelijkheid is voor uitbreiding.

Ik weet wat collegialiteit is Nanneke. Dat is niet de kaas van elkaars brood eten maar samenwerken en overleggen. Als die mogelijkheid er is zou je mij dan volgen meiske? Ik wil je volkomen geruststellen en alle nare gedachten wegnemen.
Ik was eerder te zakelijk. De factor dat Nauta zo belangeloos voor jullie zorgt heeft alles veranderd in zoverre dat ik nooit iets dergelijks zal doen zonder collegialiteit.

Mijn hoofd is weer in orde schat. Ik ben alleen zo ongedurig dat ik mijn aandacht nergens bij bepalen kan. Dat gaat hoop ik als ik bij jou ben weer over.

Janke:

3 oktober, weet je welke dag wij vandaag gedenken, je had de vuist omhoog

Weet je welke dag wij vandaag gedenken schattebout? Ja natuurlijk, hoe zou je daar niet aan gedacht hebben. Wat is het lang geleden schat dat wij elkaar voor het laatst zagen. Ik zie je nog weggaan, je had de vuist omhoog.

We moesten flink zijn, dat betekende het, ik begreep het wel. Maar wat is het moeilijk om altijd flink te blijven.

Ik heb er bitter weinig van gemaakt. Jij hebt mij steeds weer uit de metersdiepe put gehaald, maar ik bracht jou er meestal in hè schat? Toch komt nu het eind in zicht.

Ik kreeg gelukkige brieven van je, alles was goed, je was onwennig maar ook gelukkig en dat terwijl ik je nog zoveel verdriet deed. Klaas jouw liefde voor mij moet wel heel sterk zijn, ik moet het toch geloven want anders kon je nooit zo lief en zo goed voor mij zijn. Ik wil trachten dat gemene stemmetje in mij tot zwijgen te brengen, het stemmetje van – ja maar.

Beroerd in de kerk, alle vermaningen aangehoord, als jij thuiskomt ben ik geen mens meer?

Juf paste op en ik ging naar de kerk. Vroeg opgestaan, alles klaargezet en mijzelf wat opgedoft. We zongen een stuk of wat verzen. Vlak voordat de preek begon brak het zweet mij uit. Ik werd beroerd en moest ineens zo nodig plassen. Ik gauw de kerk uit en toen ik thuiskwam moest ik natuurlijk huilen.

Ds. kwam na de kerk meteen langs, hij moest weten wat er was en wat moest ik zeggen? Ik wist het zelf niet. Hij drukte mijn hoofd stijf tegen zich aan en ja hoor, daar begon het gesnotter weer. Ik kan er niet tegen wanneer ze lief tegen me doen.

Mijn nicht die hier in de buurt woont kwam langs, mevrouw Nauta kwam langs en ik heb vele vermaningen aangehoord. Ik moet ’s avonds vroeg naar bed en ’s middags moet ik rusten, anders ben ik als jij thuiskomt geen mens meer.

Van Ds. hetzelfde relaas, want ik moet flink zijn als jij straks thuiskomt. Ik weet het wel en zal mijn best doen, trouwens zo erg is het allemaal niet.

Ds. ging naar de dokter, hij zou aan de dokter zeggen dat die mij in de gaten moet houden. Maar ik heb hem handig wijs gemaakt dat hij geen grappen uit moest halen.

Ik ben nu weer best, niet ongerust zijn hoor. Het is enkel verlangen en het gevoel niet verder te kunnen. Vandaag kon ik alles wel weer en is dat moedeloze gevoel helemaal verdwenen.

Ik las dat de J.v.Oldv vertrokken is en dat het schip 27 oktober in Batavia wordt verwacht, dat is 27 dagen varen. Het is een passagiersboot jonk, van alle gemakken voorzien. Dat is beter denk ik dan de schepen die alleen troepen vervoeren.

Als ik mij goed realiseer wat er gebeurt wanneer jij werkelijk weer bij mij thuis bent. Het wil me nog steeds niet aan en ik zal niet eerder gerust zijn dan dat ik jouw hoofd tegen mijn borst mag voelen rusten. Je zo even te mogen koesen, mijn lieveling na al die jaren van ontbering. Ik heb nog zoveel gehad en had nog zoveel heerlijks tastbaars om me heen, maar jij had niets.

Ik mag je toch echt een beetje verwennen hè? Of misschien weet ik ook wel niet meer hoe dat moet. Maar dat je in alles, mijn meest dierbare bent, dat zul je voelen Klaas. Ik ben gelukkig met jou en met onze kinderen en wil voor geen geld in de wereld meer met mijn meisjesjaren ruilen. Is het nu weer goed liefste man? Voel een innige zoen, tot gauw als god het wil.