Klaas

Schrijf je door? Ik wel Nan, wil je mijn adres aanvullen met a/b van Johan van Oldenbarnevelt?

Voor de laatste keer pakken, ik geloof dat we nu klaar zijn voor de boot

Alles is hier goed Nan, alleen vol spanning, het komt nu heerlijk dichtbij.

Over een week, zondag a.s. vaar ik naar jou. Gister een dode dag. Heb niets uitgevoerd, of toch. Heb K’s fotoalbum afgemaakt. Niet naar m’n zin maar hij vindt het mooi. Gisteravond weer een lekker biertje gedronken in de stad en een aardige film gezien.

Vandaag een bijzondere dag, de Nederlandse uniformen werden uitgedeeld. Het past me wel zo’n beetje, het kan me niet zoveel schelen schat, ik gooi het gauw uit als ik thuiskom en schiet direct in mijn eigen pakje. Ontzettend, wat is dat spul warm en zwaar, daarbij vergeleken hebben we drie jaar naakt gelopen. Ik heb nu twee pakken, als ik geen controle krijg houd ik de beste.

Daarna voor de laatste keer pakken, nog een vaccinatie, ik geloof dat we nu klaar zijn voor de boot.

Geldhandeltje, de staatskas wordt er niet leger van, wij alleen een beetje beter

Nu even biechten. Vanochtend na de koffie met een collega naar die burgerkennissen geweest. We kregen geld van hem mee om over te maken naar Nederland. Ik kreeg, schrik niet Nan, fl 2000,- mee waar ik fl 500,- van mag houden. Het mag natuurlijk niet, maar ik loop er geen risico mee. Zie blog 108 onder kopje Geldhandel? en blog 106 onder kopje Fotogeld, geld delegeren, geldhandel? Geleerd om zuinig te leven

Ik moet het hier bij onze betaalmeester storten en na de demobilisatie naar Amsterdam brengen. Jank, zeg me eerlijk wat je ervan denkt.

Ik heb er geen probleem mee. Ik ben drie jaar lang bedonderd, nu er opslag komt, ga ik naar huis.

De staatskas wordt er niet leger van, wij alleen een beetje beter.

De burgers vrezen voor hun spaarpot waar ze jaren voor gewerkt hebben. Als ze het overmaken steekt Indonesië er de grootste helft van in de zak omdat de koers zo laag is.

Ik ben van plan fl 1500,- op mijn naam te deponeren en vraag M.G. of hij de rest wil doen. Zie blog 108 over M.G. (Lees over M.G. in blog 9 en blog 10 en in het verhaal Reünie)

Ik had weer fl 30,- van H. geleend en vandaag meteen terugbetaald. De laatste man bij wie ik in de schuld wil staan is H’tje. Hij was woest, hij had erop gerekend dat hij straks bij ons aan huis kon komen om even fl 50,- op te halen, is er niet bij broer!

Hij verweet mij dat ik het rijk bestal, terwijl hij zelf drie jaar lang geschraapt heeft en niets uit wilde geven en links en rechts geld uitgeleende dat hij straks in Nederlands geld terug wil hebben. Soedah.

M.G. deponeert fl 300 voor mij, hij wil de fl 50,- van mij er niet voor hebben. Ik heb fl 30,- gegeven. Hij zit in hetzelfde schuitje als ik. Ik heb zijn overtollige geld voor hem gedeponeerd.

De betaalmeester keek verbaasd op toen ik fl 1500,- voor hem neertelde. Het werd geaccepteerd en als ze het niet vertrouwen kijken ze mijn betaallijst maar na.

Ik wil graag enkele dingen kopen en de laatste dagen niet op zwart zaad zitten.

Ik kreeg geld van M.G. mee om cadeautjes voor zijn vader en schoonvader te kopen, hij heeft geen tijd. Misschien haalt hij op het nippertje de J. v. Olbv om met ons mee te varen.

Dat was een heel verhaal hè Nanneke. Ik vertel je nog wel van wie het geld is.

Wat een zakelijke brief. Dag liefste skotten.

Jou in alles weer terug, zo in alles echt

Jouw heerlijke vier velletjes lange brief lag vanochtend klaar toen ik uit de stad terugkwam. (Zie blog 108)

Ik heb jouw liefde heel diep gevoeld, wát in leave skot, wát een vrouw, wát een leaf memke. Zo in alles echt, je weer terug mogen hebben in al je heerlijke diepe liefde, in al je afhankelijkheid en ‘het niet kunnen’, in al je sterke kracht, in alles Jank. Voel mijn diepe geluk in een lange omhelzing, voel wat jij voor mij bent.

Het wil niet best snoes, je weet het maar het is zo moeilijk te begrijpen, zo moeilijk te geloven, zo lang geleden, zo ver weg, nog even en we zien en weten we het weer van elkaar. Myn Janke!!!

Je had weer een beetje zelfvertrouwen, je was gelukkig, maar schat in vredesnaam, niet alles zo uitkienen dat het precies past, ik hou van je verrassingen. Vermakelijk dat je zo onbezorgd in bed kroop lieveling.

Aardig dat Ds. je opzoekt, hoe heet die man? We zien wel, als we in Ternaard blijven doen we mee, maar eerder niet hoor.

Ook ik ben vaak bang, bang voor alles en dan zie ik jou als mijn sterke vrouw die het met mij aandurft

Je wilde graag rustig met mij praten en kreeg bezoek, toch vind ik het fijn schat dat ze allemaal zo voor je zorgen. Toen ze weg waren lukte het schrijven niet zo goed meer. Je kunt geen woorden vinden. Ik lees alles in wat je schrijft, ik wit wat it foar dy betekent.

Wat kan het verlangen machtig sterk zijn hè Jank, bij mij wordt het steeds heviger. Het komt voort uit onze sterke liefde en de lange ontbering.

De angst vloog je aan, gelukkig bedaarde je later weer en was je gelukkig. Ook ik ben vaak bang. Bang voor alles, voor het leven en dan zie ik jou als mijn sterke vrouw, die het met mij aandurft, mij altijd zal helpen.

Ik heb je hulp zo nodig schat, je zult op me moeten foeteren, ik ben vaak zo lummelig, je merkt dat wel aan mijn brieven, nog steeds die onzekerheid. Als ik straks de kluts kwijt ben, help me dan.

Ik heb wel eens een pestbui en schrijf dan een rotbrief die ik verbrand

Je weet dat mijn stemmingen niet zo snel heen en weer schieten als bij jou.

Ik heb wel eens een pestbui en schrijf dan een rotbrief die ik verbrand en ik schrijf je dan de volgende dag. Mijn meiske mag geen rotbrieven krijgen.

Ik maak me kwaad om dingen van hier waar ik later niks meer mee te maken heb.

Jouw moeilijkheden zijn en blijven van ons, en daarom moet ik alles van ons weten. Ik schrijf het niet goed maar je begrijpt het wel.

Nee Janke, ik leg mij er niet bij neer, jij krijgt toch commentaar van mij. Je bent toch een echte moeder en je kunt alles. Laat je maar even heerlijk gaan, duik even in mijn armen. Ja, zo durf ik het leven met jou aan, met je eeuwige bang zijn, je eeuwige strijd. Ik wil je niet anders Janke!!!

De grote moeilijkheid weet je en die kunnen we niet eerder oplossen tot wij weer samen zijn. De kleine dingen van elkaar die ons straks hinderen vertellen wij elkaar en ons grote probleem kunnen we alleen met god oplossen.

Toch even commentaar op je schrijven, je hebt niets voor mij gekocht schreef je, alles was voor ons huisje, voor onze kinderen, en Janke zelf. En dat alles is van mij, voor mij Jankefanke!!

Tante Ma heeft hoge plannen hoor. Brr ik voel niets voor studeren, ik ben zo staf als een ezel. Ik ben niet geschikt als leraar aan een ambachtsschool, al helemaal niet in het schildersvak.

Straks maak jij al die drukte om mij en is het een feest om te doen!!

Naar zee, ik was niet erg gezellig voor de anderen, ik kwam heerlijk even tot rust

Gisteravond mijn dagdienst aan een korporaal overgedragen.

We zijn met een heel stel naar zee geweest in de buurt van Priok. Drie heren hadden hun Marva’s (Marine Vrouwenafdeling) bij zich, de dames voelden zich niet thuis tussen al die kerels.

Ik heb me best geamuseerd. Met een man of vier in ons nakie zwemmen in de maneschijn, ver genoeg van het andere gezelschap hoor. Het was heerlijk schat, spiegelglad water dat fosforesceerde, het lichtte op en vonkte als ik met mijn hand op het water sloeg. Huiver je alweer Nanki?

Het zou ideaal voor jou zijn, je loopt heel ver de zee in en het water reikt nog maar tot je knieën, geen bulderende woeste branding, maar stil en oneindig weid. Wilde je dolgraag mee laten genieten. Heb een paar keer een korte strandwandeling gemaakt. Het was heerlijk maar wat miste ik dy!! Ik was niet erg gezellig voor de anderen, ik kwam heerlijk even tot rust.

Meestal ergert het me wanneer er dames mee zijn Ze waren op stap met één getrouwde en twee verloofde militairen. De meisjes weten dat en als ze zo gezellig uitgaan vind ik prachtig, maar van het stiekeme gefrunnik word ik misselijk.
Laten we eerlijk blijven en vriendschappelijk met elkaar omgaan. Stop, wat kan het mij schelen.

Straks lees jij mijn naam op de passagierslijst! Ik wil niets liever dan dat jij straks alleen thuis bent met onze schatten!!!

Lieveling, over het slot van je brief. Ik heb het verkeerd geschreven of jij hebt het niet goed begrepen. Ik zou niets liever willen dan dat jij straks alleen thuis bent met onze schatten!!! Ik moet je alleen hebben Nank. Kan het niet anders, dan is het ook goed. We slaan ons er dan nog wel even door.

Ik vind het vervelend dat ik het onduidelijk schreef, nu weten ze niet wat ze aan jou hebben. Ik was niet helder waardoor jij het precies andersom begreep.

Nan, ik moet nu ophouden, we hebben een afscheidsfeestje van het hele Regiment 6-RVA. Ik heb er geen puf in, maar ik kan moeilijk wegblijven.

Tot morgen, een diepe blik en een alleszeggende zoen van je man, die gelukkig is, maar zo naar zijn eigen schatten verlangt.

Straks lees jij mijn naam op de passagierslijst!

Ik ben de sigaar, ik zit op wacht

Ik ben de sigaar, ik zit op wacht, maar ben toch in de gelegenheid om met jou te praten. 2-RVA zou de wacht overnemen maar het is een dag uitgesteld. We hebben de 24-uurs wacht verdeeld, H. en K. en ik ieder acht uur. Soedah.

Ik zit in het wachtlokaal van het hoofdgebouw van het uitgestrekte kazernecomplex. Heb ellenlange wachtinstructies gekregen, waar ik een punthoofd van kreeg. Het zal wel weer loslopen Jank.

Het wordt hier weer wat rustiger, het meeste verkeer is nu door. Ik zit onder de cantine waar nu een bandje speelt. Een dikke Indische dame zingt ‘Ik voel me niet lekker, mijn hart gaat tekeer als een wekker, ik hou zoveeeeeel van jou.’ Heb even een flesje limo gedronken.

Het wordt een gezellige boel boven, er is zeker nogal wat bier gedronken. Ik hoop dat er geen knokpartijtjes komen.

De pret boven is afgelopen zonder brokken, alle dronken mannen liggen in bed. Nu de laatste stromen nog uit de diverse bioscopen. Over een half uur moet iedereen binnen zijn, dan is het 24.00 uur.

Ging even naar mijn kamer om jouw laatste brief te halen. B. was net binnen, hij vertelde dat er nog een heel stel bezopen kerels in de stad ligt. Dat kan nog leuk worden.

Over een uurtje ben ik van de wacht af en kruip ik lekker onder de klamboe.

Zo alweer een stel vrolijke gasten, ik laat ze tippelen, geen soesah voor die paar laatste dagen.

De stad in, laatste inkopen??

Vanochtend naar de burgerkennissen, mevrouw heeft mijn strepen op de Hollandse jasjes genaaid. We hadden een bloemetje mee en werden beloond met een zoen op de wang, echt hartelijk. Dat kan ik waarderen. We dronken koffie en ik keek weer naar de kleine meid. Fijn is het zo in huiselijke kring, hoe heerlijk moet het dan bij jou zijn!!!

De hele ochtend in de stad rondgesjouwd, getramd, gelift, mijn laatste inkopen gedaan??

Inkopen gedaan voor M.G. tabakspot, asbak en sigarettendoos van tin en een krokodillenleren portefeuille.

Ik heb een pop gekocht, een clown en materiaal voor een konijntje. M.G. probeert nog voor mijn vertrek materiaal voor een paard te krijgen.

Het zijn kleinigheden, ze zijn er vast blij mee. Wij kijken later samen wat ze van ons beiden krijgen.

De strepen weer van mijn jasjes gehaald, ze zaten te laag en mevrouw wist dit zeker niet, natuurlijk zei ik het niet. Brr wat een karweitje, maar ze zitten er keurig op, nou, nou.

Steeds dat woordje misschien, maandagochtend tussen 8.00 en 10.00 uur worden we ingescheept

Een onderbreking. Hoorde bij de Officieren dat wij definitief maandagochtend tussen 8.00 en 10.00 uur ingescheept worden en ’s middags ongeveer om vijf uur vertrekken. Hoera!!

Steeds dat woordje misschien, bij alles Nan, om radeloos van te worden. Steeds volgt er op alles misschien, we gaan nu zeker op de boot.

Ons vertrek is 24 uur uitgesteld, tot de laatste dag die onzekerheid, laatste stuivers op

Drie heerlijke brieven van jou, je hebt me heerlijk geholpen, ik had het nodig. Hoe kan het hè famke, jij kunt niet begrijpen dat ze mij gelukkig maken, het is zo.

We kregen vanochtend weer een domper, ons vertrek is 24 uur uitgesteld en het kan nog langer duren. De ‘Johan’ die toch naar Soerabaja gevaren is, heeft bij het verlaten van de haven schade aan de schroef opgelopen. Dat moet eerst weer in orde gemaakt worden. De schuit zal wel moeten ‘dokken’. Gelukkig dat zij de averij daar opliep, want Batavia heeft geen grote dokken.

We hadden allemaal de pest in. De meesten ook omdat ze hun laatste stuiver opgemaakt hebben. Ik omdat ik brand van verlangen. Ik had er zo vast op gerekend dat het even duurde voordat deze pil weer verwerkt was.

Daarom snoes had ik jouw liefdevolle brieven nodig, nu is het weer goed. Verdorie, tot de laatste dag die onzekerheid, ik wil het geloven, we gaan toch naar huis lieveling. Die 24 uur of die laatste paar dagen kunnen er ook nog wel bij. We houden de kop ervoor hè Nan?

Gister niet geschreven, je brieven waren uit en ik wist niks meer.

Officieel afscheid van onze gesneuvelden op het ereveld Menteng Poeloe, waarvoor, waarom, waarom zij

Gistermorgen afscheid van onze doden genomen, officieel afscheid van onze gesneuvelden. Dat valt ook nog binnen de dienst Nan, een eredienst, het laatste wat wij voor hen kunnen doen.

Het stemt tot nadenken, waarvoor, waarom, waarom zij.

Wat zitten wij vaak te kankeren, wat zitten wij vaak in de put. Dan voel je weer heel goed hoe rijk wij zijn. God heeft ons gespaard!!

De plechtigheid was kort maar mooi. Toch ging het aan mij voorbij. Ik zag wel al die honderden witte kruisen, al die namen, maar het drong niet goed tot me door wat het eigenlijk zeggen wil. Voor mij, voor allen, voor hen die thuis zijn en niets meer hebben om naar uit te zien.

Nu kan ik er beter in komen. Begrijpen kan ik het niet. Alleen maar dankbaar zijn dat ik naar huis mag.

De jongens zijn en blijven allemaal dood

I, II en III 6-RVA en de Regiment Staf werden om het vak van de 2^e Infanterie brigade opgesteld. Het totale aantal doden hierbij is 98 man.

Eerst sprak de Aalmoezenier, hij zong en droeg een of andere mis op. Daarna sprak Ds. Jense een grafrede – Als het avond geworden is zal het licht zijn. –

Och Jank, het is allemaal waar, maar de jongens zijn en blijven allemaal dood. Zie ook blog 91 onder kopje Militaire begrafenis

De Overste sprak als laatste, zoals altijd moeilijk, maar van hart tot hart.

Daarna de kranslegging op de 15 graven [van 6-RVA (Regiment Veld Artillerie)?] en een grote krans op de gedenknaald voor alle EM-ers.

Ik heb er foto’s van genomen. Het kerkhof ligt een eind buiten de stad in een mooie omgeving.

We waren vroeg terug en ieder ging zijn weg weer. De stad in, vermaak zoeken, bios en zuipen.

Ik ben ook de stad in gegaan en heb nog een aardig beeldje voor mijn vader op de kop getikt. Nu is het ook Soedah. Ik heb nog fl 5,50 en rokerij voor een paar dagen, net genoeg.

Ik had in Bandoeng een zilveren lepeltje en een schuivertje voor Uk gekocht en wilde ook een setje voor Pim kopen maar kon het toen niet meer betalen. Het lukte hier nergens om te kopen. Heb het bestekje voor het beeldje geruild.  Het gaf even een raar gevoel, net of mijn vader vóór onze kinderen gaat. Toch ben ik blij dat ik het wel heb gedaan, wel een setje voor Uk en niet voor Pim kan niet en niets voor mijn vader kan ook niet.

Ik kom weer een beetje tot mijzelf

Zit in de AMVJ cantine koffie te drinken en te schrijven, eigenlijk geen plaats om te schrijven, maar daar trek ik mij niets van aan. Onverbeterlijk hè snoes.

Ik voelde me lamlendig, heb gemandied, een paar velletjes postpapier meegenomen en ben naar hier gelift.

Ik weet niet wat ik moet schrijven, het hindert ook niet.

Bij ons is het een armoedige boel, koffie wordt er ’s morgens niet gemaakt en het eten is ook vaak niet te vreten, ach ús Klaasje.

Enfin, ik heb nog een paar centen en ze zien me voorlopig niet terug. Ik blijf hier eten en vanmiddag even naar M.G.

Heb je een stel rare briefjes geschreven geloof ik, of viel het mee? Ik kom weer een beetje tot mijzelf. De eerste weken avond aan avond met een stel collega’s de stad in. Het was wel aardig maar dit bevalt me toch beter. Misschien ben ik straks ook nog zo ongedurig, dat ik het nergens kan vinden. De rust en jouw warme liefde thuis zal me goed doen Nanny.

Thuis, ik zal je vaak even moeten knijpen om te voelen of het wel echt is en ik niet droom.

Geen nieuws over de boot. Even rekenen, als alles meezit, geen pech onderweg, dan loopt de oude kast misschien twee dagen in en ben ik 6 of 7 december thuis. Hoe vaak hebben we al gerekend. Tot nog toe viel het altijd tegen. Ik heb nog maar een koffie besteld. Straks drink ik koffie bij jou, je mag dan niks doen hoor, we schillen samen de aardappelen.

Zijn Pim en Uk thuis en spelen ze lief? Koes ze even.

Het valt niet mee om rustig af te wachten

Daar ben ik weer, het is al avond en laat. Nog even jou zoenen. Het schrijven wilde vanmorgen plotseling niet meer. Heb nog even naar de muziek geluisterd en ben toen de stad in gegaan, rondgeslenterd. Later terug naar hier en een paar sneetjes brood gegeten. Met K. geschaakt, de tijd vergeten en toen ik naar het hospitaal wilde, naar M.G. was het al te laat. Wat een sufkop. Het komt nergens anders van dan van het stomme afwachten. Vanavond met een man of vier de stad weer in, wel een aardige film en een glas bier na afloop.

Vanmorgen voelde ik me goed maar nu, het valt niet mee om rustug af te wachten lieveling. Toch alweer een dag voorbij.

De Onder Officieren van de C-batterij liggen hier nu ook, een vrolijke boel

Vanmiddag wil ik rustig en dicht bij jou zijn. Er is hier vanochtend alweer behoorlijk geborreld, nu gaat het stel de stad weer in.

De Onder Officieren van de C-batterij liggen hier nu ook, een vrolijke boel, een beetje te vrolijk.

Ik kan niet meedoen, wil het ook niet, ik heb er geen behoefte aan om me geregeld het lazarus te zuipen en de boel in de stad op stelten te zetten. Ik ben geen kniesoor zoals H. maar och schat, ik heb er geen puf in, ik heb jou lieveling!!!

Een stel burgers tegen de vlakte en een paar Officieren een opdonder, schuiven tot er herrie komt vóór de M.P. komt er tussenuit knijpen

B. is nog binnen, heeft koppijn van gister. De heren hebben ergens in een dure danstent machtig lol gehad. Veel gedronken en maar ‘schuiven’. Dat is drinken en een ander laten betalen, liefst een Officier een poot uittrekken, een prachtsport.

Als je de verhalen hoort lach je je naar. Het gaat zo. Als er een stel Officieren aan de bar staat, al aardig wat bier of borreltjes op heeft, dan zijn ze het haasje. Onze knapen komen ertussen zitten en wachten op de volgende bestelling van de heren. Een knipoog tegen de dame achter de bar en ze drinken een borreltje mee. Of, als dat niet lukt en een Officier zijn drankje wil pakken – sorry luit, die is van mij -. Het gaat net zolang goed tot er herrie van komt en het op een knokpartijtje uitloopt, zoals gister.

Een stel burgers tegen de vlakte, de ergste was ‘alleen maar’ bewusteloos, een paar Officieren een fikse opdonder en er zelf net op tijd vóór de M.P. komt er tussenuit knijpen. Vanmorgen hebben ze geborreld van de gestunte jenever, lang leve de lol.

Afscheid van de burgerkennissen

We hebben van de burgerkennissen afscheid genomen. We hadden een overschotje uit onze keuken, een half Edammertje, meegenomen. Rare kerels hè?

’s Avonds naar de film. Lekker uitgeslapen, wachten op de post. Dat was het weer.

Blijf er tegenop zien, ik ben ook zo, het kan ons niet tegenvallen!!

Jij had een fijne zondag en had genoten van het Heilig Avondmaal en ook van de mooie kerk en orgel. Het mag niet aan het uiterlijk liggen en toch maakt het veel verschil. Ik begrijp het best, zoals een maaltijd van een mooi gedekte tafel lekkerder smaakt dan van een kale, ongezellige. Gelukkig voelen en waarderen wij dat beiden zo.

Ondanks het grote verlangen zie je toch ook tegen mijn thuiskomst op. Dat komt door het alles van elkaar weten en toch nog een beetje onzeker zijn, hoe zal het zijn, zijn we beiden veranderd én, we zijn nog niet bij elkaar.

We maken honderden voorstellingen hoe het zal zijn, we weten dat het onbeschrijflijk heerlijk zal zijn, maar toch anders dan wij nu denken. Eerst elkaar werkelijk zien en omarmen, we kunnen het haast nog niet geloven.

Het is goed zo Nanneke.

Blijf er tegenop zien, ik ben ook zo, het kan ons niet tegenvallen!!

Ik moet eerst thuis zijn, nu kan ik niet beslissen, wat zal ik blij zijn wanneer die onzekerheid weg is

Straks hak ik de kachelhoutjes. Fijn dat Tjibbe een zak hout meenam. Ik begrijp dat je niet steeds Nauta om hulp wil vragen. Hij rekent op mij en als ik geen ander werk krijg zit er voor mij ook niets anders op. Wat zal ik blij zijn wanneer die onzekerheid weg is. Daar zie ik het meest tegenop. Wist ik het maar, kon ik jou maar zekerheid geven. Ik moet eerst thuis zijn, nu kan ik niet beslissen. Nan vergeef me en help me.

Je weet het allemaal Jank. Ik zie op tegen het risico en de rompslomp van een eigen zaak, ik wil niet mijn hele leven lang knecht zijn, ik weet niet wat ik anders wil en ik voel mij vaak bang en klein. Ik heb geen vast doel. Jij moet mij helpen, ik weet het niet en kan het ook niet alleen. Ik kan er niet meer over schrijven, ik heb me suf gedacht en ik vind geen oplossing.

Ik vraag mij wel eens af of wij in een dorpsgemeenschap passen?

Je had een ijdele bui, ik vind het niet erg pop dat je je lippen een beetje geverfd had. Ik vraag mij wel af of wij in een dorpsgemeenschap passen? Ik heb er een gruwelijke hekel aan om altijd aan anderen te moeten denken, wat zouden ze ervan zeggen? Nooit is het goed, je wordt altijd met scheve ogen aangekeken.

Ik wil mijn eigen weg gaan, jou dolgraag geven wat jij graag wilt. Ik vind het heerlijk wanneer jij je opdoft, dat je anders bent dan de doorsnee dorpsvrouw, degelijk, oppervlakkig, precies alles uitkienen, sa’n bêst wief, maar nooit eens een verrassing. Wat zit ik te dazen?

Ga je gang poppie en ik help je straks nog een handje zodat de hele buurt staat te kijken. No, die dogge mar!!

Ik heb mijn schat graag mooi, in lompen heb ik je ook zielslief!!!

Jij krijgt een nieuwe mantel van mij!! Als je hem nu niet koopt doen we het straks samen.

Batavia is een rotstad, maar misschien kijk ik ook te veel naar al het slechte.

Wat een rustig leven hebben de mensen op het Fryske platteland, ze weten zeker niet wat er te koop is, gelukkig maar.

Ik ga mij nu klaarmaken om naar de kerk te gaan.

Van de hak op de tak, kan mijn hoofd nergens bij houden, lees het zo Nanneke

Ik had niets aan de preek hoewel Ds. goed preekte. Ik weet niet eens meer waar het over ging. Heb jij net zo genoten als de vorige zondag?

Na de kerk meteen weer terug, een biertje in de cantine gedronken en daar ben ik weer. Ik weet niks meer te schrijven, van de hak op de tak, kan mijn hoofd nergens bij houden. Lees het zo Nanneke, anders denk je misschien dat er iets met mij is.

Alles is goed maar ik moet naar huis.

De wedstrijd Nederland-België wordt gespeeld. Een van de jongens heeft een radio geleend en nu luisteren ze met een heel stel. Ik ga even kijken. Wel gezellig en een prachtige afwisseling van iedere avond de stad in.

Wat zal ik mij weer heerlijk bij jou voelen. Dan mag je alleen maar zo nu en dan een kopje thee inschenken, en dat nog niet eens, want dan doe ik het. Niet vaak hoor want ik wil na deze lange tijd van djongos, baboe, saja wou thee, genieten dat mijn vrouw dat voor mij doet. Ik heb zin om je te verwennen zo nu en dan.

Je schrijft dat je met de kinderen naar huis gaat als je naar je moeder gaat, ons huis is nog niet thuis zolang ik er nog niet ben hè?

Handig dat je klompjes meeneemt, dan blijft het schoon, jij denkt ook overal aan.

Sigarettenas en peukjes, hier slinger ik het overal rond

Ik moet er ook een paar hebben, met leertjes, Wâldklompen. Zit me maar achter de broek wanneer ik alles met m’n schoenen aftrap zoals hier.

Ik moet even wennen, ook met mijn sigarettenas en peukjes, hier slinger ik het overal rond.

Ik weet verhipte goed dat je niet op alle slakken zout legt maar hou mij eerst even in de gaten hoor. Net als met onze schatten, ze mogen van jou best rommel maken maar het mag geen rotzooi worden.

Ik weet hoe graag je even echt rust wilt hebben

Onze kinderen krijgen een fijne opvoeding van jou, dat merk ik aan alles!!! Fijn dat Wim en Uk spaarcenten krijgen. Jank ik weet dat onze schatten je niet te veel zijn, dat mag je mij niet meer schrijven. Ik weet hoe graag je even echt rust wilt hebben en dat krijg je zo in deze omstandigheden niet.

Zolang Wim nog wakker is en honderduit vraagt krijg jij geen rust. Dat is niet slap, al zou je hem het stilzwijgen opleggen, dan nog zou je niet het gevoel hebben ‘ervan af’ te zijn.

Als wij niet in de bedstee passen kunnen we misschien met z’n allen in het slaapkamertje en is de woonkamer in de avond voor ons. Voor de kinderen is het ook niet goed als ze naar bed gaan en nog geen rust krijgen. Het gaat niet om domweg te zeggen stilzijn en slapen.

Het is een normaal verschijnsel in ieder gezin dat klein behuisd is. Het is geen toegeven aan onze kinderen maar zoeken naar de beste oplossing. We vinden er vast wat op. Wij moeten ook gewoon bij elkaar kunnen zijn zonder steeds aan ús lytse skotten to tinken. Het zal ons een gevoel van rust en samenzijn geven.

Ik ben blij dat je zelf ook tot de ontdekking kwam dat je niet alles af kunt hebben voor wanneer ik thuiskom. Niet meer jachten maar rustig doorgaan.

Natuurlijk Nan, we kunnen er niet zomaar tussenuit gaan, het zal ook niet zo vaak gebeuren. Ik wil onze kinderen ook niet even iemand aansmeren. Voor die enkele keren zullen wij onze kinderen goed verzorgd achterlaten. Anders zouden wij beiden niet gerust zijn. Meestal gaan ze met ons mee.

We zullen het niet altijd even gemakkelijk hebben en verschil van mening hebben waar we de kop ervoor houden, maar we vinden samen de oplossing weer.

Ik zou niet graag willen dat wanneer ik ongelijk heb jij bijdraait en toegeeft. Ik heb liever dat je me aanvliegt. Zit ik weer te dazen.

Velen van hen zijn een voorbeeld voor gelovige jongens, was jij niet in mijn leven geweest

Ja schat, er zijn genoeg niet-gelovige jongens die geen geslachtsziekte krijgen en niet met baboes omgaan.

Velen van hen zijn een voorbeeld voor gelovige jongens. Wie hen bewaart? Ja dat is moeilijk, niemand kan zichzelf bewaren.

Gods algemene genade bewaart hen, als dat er niet zou zijn kan geen enkele ongelovige een goed leven leiden.

Ze leven goed en doen hun best en satan maakt geen slapende honden wakker en zit vooral gelovigen achter de broek die van god zijn en daar is zijn bijzondere genade heel hard voor nodig.  

Menselijk geredeneerd staat de een sterker in zijn schoenen dan de ander en heeft ieder het aan eigen kracht te danken dat hij staande is gebleven.

Maar dan heb ik minstens de kalme kracht die daarvoor nodig is van jou gekregen, lieve liefdevolle vrouw van mij.

Was jij niet in mijn leven geweest dan was het ook met mij gebeurd. Ik ken mijzelf veel te goed Jank. Geen commentaar Jank, we praten daar nog wel eens over.

Zoals het nu staat gaan we donderdag 10 november aan boord, neem een beetje van mijn geluk over

Vandaag een goede dag. Zit alleen op mijn kamer op mijn tampatje, het schaakbord als schrijfblad. Er draait een film in de cantine maar het is mij te vol en te benauwd.

Vandaag lekker zitten rommelen, mijn koffer nog eens doorgekeken, weer wat weggegooid en opnieuw ingepakt.

Zoals het nu staat gaan we donderdag 10 november aan boord. Eerst had ik het smoor in maar ik was er snel overheen, want het gaat toch door meisje.

Neem een beetje van mijn geluk over Nan en wacht niet tot je me ziet. Kijk mij even aan, ik bin sa bliid, ik kom toch gauw thús, nim dat fan my oan, wêse ek sa gelokkig as ik.

Hoe ik dat kan, door jou Nan, je weet niet hoe dicht je bij mij bent.

Vier pakjes sigaretten en we konden fl 10,00 voorschot opnemen

Ieder kreeg vandaag vier pakjes sigaretten en we konden fl 10,00 voorschot opnemen en ik heb dat gedaan. Kan ik nog eens in de stad eten als het hier niet te vreten is.

We zijn nu afhankelijk van de keuken van de Infanterie, dan weten we het wel, het hemd is nader dan de rok.

Enfin, vanavond toch een behoorlijke portie rijst naar binnen gewerkt en voor straks heb ik nog een blik pap. Veel te zoet maar het zal me goed doen.

Reken maar dat ik goed op mijzelf pas hoor. Ik hoop aan boord wat reserve op te doen. Denk niet dat ik hier half verhonger hoor. Ik zou niet graag zoveel vet op mijn ribben hebben als sommige collega’s, ze lijken veel ouder en zitten altijd te puffen en te blazen.

Vrijdag 11 november inschepen!

Leavelingen!!! hoera, eindelijk goede berichten!!! Vanmorgen inschepingsraad. Morgenochtend bed en klamboe inleveren, om 12.00 uur iedereen aantreden met handbagage en naar Priok. Op de boot en zaterdagochtend Varen!

Naar huis, naar mijn lievelingen!!!

Nu eerst een stevige koes en een brandend verlangende zoen van dyn gelokkige Kai, Nanny, kijk mij even aan?

Een paar akelige dagen gehad maar nu is het goed!!!

Het afwachten en de onzekerheid is verdwenen. Geen post meer gehad, dat was wat meiske.

Gister nog even naar M.G. geweest, hij gaat een boot later, jammer.

Ik weet niet wat ik schrijven moet, ik ga naar huis meiske!!!

Van alles het laatste eindelijk na drie lange jaren, duizenden gedachten

Vrijdagochtend 11 november, eerst een ochtendzoen. Slecht geslapen, duizenden gdachten Nan, de laatste nacht, de laatste steken van muskieten. Vreemd schat dat het allemaal zo onwerkelijk was en dat is het nog.

Gisteravond voor de laatste keer samen de stad in, eten, biertjes drinken en daarna een prachtige film gezien, Judy en het hertenjong.

Van alles het laatste, eindelijk na drie lange jaren.

Dit is voorlopig de laatste brief

Het maakt me stil en diep blij. Dit is voorlopig de laatste brief Nan. Zul je rustig kunnen afwachten meiske? Nee dat kunnen we beiden niet. Het hindert ook niet. We weten het nu zeker en we bidden dat god met ons vaart.

Jank wat verlang ik naar je, wat ben ik gelukkig!!!

Nu mijn spullen in orde brengen. Daag leave skotten, D.V. tot gauw.

Pim en Zuske, heit gjit no oan board, in dikke tút fan heit.

Myn Alles, wat mat ik dei mear fertelle? Haw dy sa leaf, ik kom gauw by dei. Goede moed fan dyn man.

11 nov, aan boord!!!

Aan boord!!!! Liefste schatten!!! Eindelijk vrouwke!!! Eerst een innige koes en een liefdevolle vurige zoen, een dikke koes foar ús bern.

Nan het valt niet mee om je een verhaal te vertellen, het is allemaal zo vreemd.

Eindelijk werd het 14.00 uur. Het laatste appèl in Indië, de neuzen werden nog eens extra geteld. Allen aanwezig.

Lege keukenblikken achter de wagens

Toen op de wagens, 80 stuks voor het hele Regiment. Een daverend lawaai van lege keukenblikken die achter de wagens aansleepten. Het werd verboden omdat het een gevaar was voor het andere verkeer. Zingen van je welste, maar hoe dichter bij Priok, hoe stiller het werd. In de stad nog veel gezwaai naar iedereen, buiten de weide vlakte nog een laatste blik op de groene kampongs, een laatste groet aan de wazige bergen. Je wordt vanzelf stil. Niet dat het afscheid moeilijk is, integendeel, ik was diep blij. Op dit laatste ritje flitsen de drie jaren even voorbij, daar zal het wel van komen.

Daar lag die oude rotschuit dan, bedden driehoog

Daar lag die oude rotschuit dan, wat een bakbeest. Het inschepen ging vrij vlot. We liggen met dertig man als haringen in een ton in een grote hut, bedden driehoog. Een pracht oplossing voor grote gezinnen in kleine huisjes Nanneke?

We zweten allemaal als paarden van het slepen met de barang (bagage). Heb gauw op een bovenste bed beslag gelegd. De badkamer gezocht en gauw gevonden, met zout water lekker afgespoeld. Daarna mijn spullen zo geregeld dat ik zo weinig mogelijk de kist hoef te gebruiken.

Daarna wat rondgekeken, maar nog weinig wegwijs geworden. Je kunt als je nog nooit op zo’n schuit gezeten hebt, geen voorstelling maken van hoe zo’n bootje in elkaar steekt.

We hebben net als op de Tegelberg een prachtige eetzaal, zoals je aan de vaste wal zelden ziet. Keurig gedekte tafels, prima bediening en het eten was af. Hollandse kost. Nou schattebout, maak je er maar klaar voor. Na het eten een luchtje geschept op een van de grote dekken.

Goeie genade wat een weelde aan luxe en comfort

De schuit ligt nog aan de kade. Ik zit nu in een salon, aardige zitjes en verder schitterend afgewerkt met antiek leren behang, dat je in Nederland alleen in musea vindt, en prachtig houtsnijwerk van de kop van Johan van Oldenbarnevelt. Goeie genade wat een weelde aan luxe en comfort.

De jongens liggen belabberd. Ik hoop dat het eten veel goed maakt. Goede kost is een eerste vereiste, dan kan de rest niet zoveel schelen.

Dit zijn zo’n beetje de indrukken die ik opgedaan heb.

Ik zal proberen deze brief nog van boord te krijgen voordat we vertrekken

Ik zal proberen deze brief nog van boord te krijgen voordat we vertrekken.

Morgenvroeg varen we liefste. Toch hè Jank.

Alles is even vreemd pop, maar ik ben blij en heb een dankbaar gevoel vanbinnen. Ik mag terug naar huis!!

Zul je rustig afwachten Nanki? Niet onwennig worden liefste, het is nu dagen tellen en iedere dag zoveel mijlen dichter bij jou. Als god met ons vaart komt alles goed Janke. Nog even een innige omhelzing en een diepe, blik in je ogen, een zoen op je lippen. Ik bin gauw thús, daag Pim en Ukki, een tút fan heit, wêse leaf foar memmi. Ik bin sa gelokkig, ferlang sa nei dei.

Janke

Had ik dat geweten, dan had ik doorgeschreven!

Eindelijk ben ik er weer schat, even met je praten. Ben je al aan boord m’n liefste?

Gister kreeg ik drie heerlijke brieven Kai. Ik heb drie avonden niet geschreven.

Ik zou mijn laatste brieven toch terugkrijgen zei Hil, dat had zij ook gehad. [Zus van Klaas, haar man Wiebe zat ook in Indië] Zo werd het gezegd.

Jij vroeg me of ik toch door wilde blijven schrijven en het adres aanvullen met a.b.v. Johan v. Oldenbarnevelt, op thuisreis. Had ik dat maar eerder geweten want ik wilde ’s avonds zo graag even met je praten maar ik dacht dat dat geen zin had, dus schreef ik niet.

Ik dacht altijd dat ik blij zou zijn wanneer dat schrijven op kon houden, maar wat was het even een afbreuk, net alsof je nog mijlen verder van me weg was.

Nog even geduld houden en dat heb ik ook wel, maar ja

Heb een witte cyclaam als welkomst bloemetje voor Wiebe gekocht, hij kwam gister om 17.00 uur thuis. Wat een blijdschap en wat een dank zal daar geweest zijn.

Gisteravond werd ineens aan de deur geroepen, volk!!

Mijn moeder, Omke en Tjibbe en Klas stonden daar, ze hadden wel in de gaten dat Kanne een beetje alleen zat te worstelen. Dat was een fijne verrassing. Ik weet het wel, nog even geduld houden en dat heb ik ook wel, maar ja, we kennen elkaar wel hè?

Even naar m’n piepertjes. Daar ben ik weer, onze schatten liggen weer in hun bedjes.

Verdraaid, ik heb nog steeds niet op de radio gehoord dat de J. v. Olbv is afgevaren. Misschien morgen, of zouden we nog een paar dagen geduld moeten hebben?

Hoe we gaan slapen met z’n allen

Jouw idee over het slapen van straks is zo gek nog niet. Zie blog 108 onder kopje Ons huisje is te klein. Ik zie er wel wat tegenop om in de bedstee te moeten slapen, ik ben het niet meer gewend.

Soms moet ik wel om je lachen hoe je alles bedenkt. Als we logees hebben klap jij ons ledikant wel even in elkaar, maar waar moet dat dan staan? In het slaaphokje kan er niets meer bij, de andere meubeltjes staan op zolder, alleen de commode prijkt hogerop en is tegen de wand getimmerd.

Je schrikt nog straks als je het ziet en toch kan mij dat allemaal niets schelen. Je bent toch vast blij met wat we hebben en wij hebben met niemand iets te maken. Ik ben er in ieder geval blij mee.

Ik heb je de eerste ogenblikken alleen hoor

Hoe het moet wanneer er veel visite komt weet ik niet. Ik heb zes stoelen plus de twee slaapkamerstoeltjes, acht kunnen we hebben. Ik bibber als ik eraan denk, maar dat zal ook wel weer goed gaan. Ik heb je de eerste ogenblikken alleen hoor, ik wil het niet anders. Misschien vind je het ook wel fijn hè man?

Als jij ook om 17.00 uur thuiskomt, zoals Wiebe, kunnen we eerst fijn eten. Na het eten zullen de meesten dan wel komen.

Wat hebben we een stapel brieven hè?

Zo de kinderen slapen gelukkig. Eerst de deur even dichtdoen.

Jouw brieven heb ik voor me op de tafel liggen. Wat hebben we een stapel hè schat?

Van herlezen zal het wel nooit komen, denk je wel? Het lijkt mij het beste dat we ze wegdoen. Ik wil voor geen geld dat de kinderen ze later zouden lezen.

[Van mijn moeder kreeg ik toestemming om de brieven te lezen en er iets mee te doen. ‘Ik vertrouw je’, lees erover bij Over taboe in het theemeubel]

Denk jij nog wel eens aan mijn vader? Zie blog 69 De toekomst en de dood van Pake Veenema, mokerslag, het lange wachten (tweede helft maart 1948)

Ik weet wel dat het jou niet zo aangaat als mij, maar je vergeet hem niet hè? Als je bij mijn moeder komt, laat je haar dan merken dat je hem niet vergeet? Wat een rare vraag, ik weet dat je het niet verkeerd opvat.

Allerliefste tot morgen hoor. Een warme zoen, tútjes fan ús bern.

Pim zegt dat heit op de ‘Bannevelt’ zit, hij vraagt elke dag of je thuiskomt. Zus zei dat ik je moest halen, ze hebben niet zoveel geduld snoes.

Als je straks thuiskomt zijn ze misschien bang, bij Nauta komt ook vaak een militair en ze zijn er spookt [slecht leesbaar, niet logisch maar klinkt goed in de Spukensteeg!] voor. Dag schat, tot spoedig.

Bezoek en naar de thuiskomst van Wiebe

Gisteravond kwamen Sieb en Lummy en Max [broer van Klaas en zijn vrouw en nog een broer van Klaas]. Ze waren naar huis gekomen voor Wiebe en wilden ook even bij mij langs, als jij thuiskomt komen ze weer.

Ik moet mijn hart maar ophalen hoor hoe dat straks allemaal zal gaan, Joost mag het weten. Kai eerst even koesen.

Vanochtend gewassen en alles in het zomerhuisje van de Nauta’s gehangen, het was geen mooi weer. Heb de kinderen vanmiddag uitbesteed, onder luid protest van onze dochter en ben even naar Foudgum gegaan, naar Hil en Wiebe. [Hil is de Hil van Hil-ma, zie blog 108 over de -ma onder kopje Mag ik die drukte ook eens voor jou maken?]

Het zag er erg feestelijk uit, ze hadden allemaal bloemen en taarten gekregen. Dat zal hier wel niet zo’n vaart lopen, maar dat is ook niet nodig hè? Kleine Fré [neefje] was al aardig thuis met zijn heiti. Ik werd met koek en gebak overladen en heb nog wat voor de hummels meegekregen ook. Ze vonden het geloof ik een prestatie dat ik kwam.
Zo kleinzielig ben ik niet hoor, het was wel even moeilijk, maar zij hadden er meer moeite mee dan ik geloof ik.

Ging je gister aan boord? Ik hoorde niks op de radio

Ik kreeg net twee brieven van je. Je schrijft dat het nu wel vaststaat dat je gister aan boord zou gaan. Ik heb nog niks op de radio gehoord.

Ik heb hetzelfde gevoel als jij, niet mee kunnen praten over van alles en nog wat in gezelschap. Sommigen kunnen zo gewiekst uit de hoek komen, maar dat kan ik niet en meestal zeg ik ook niet veel. We zijn een fijn stel hoor.

Wat hindert het ons Kai, als wij straks weer bij elkaar mogen zijn kunnen we op z’n tijd wel praten en verder weten we genoeg ook als we stil zijn. Sommigen kunnen ook misselijk vervelend zijn.

Hoe kun jij nu bang voor het leven zijn

Man van mij, hoe kun jij nu bang voor het leven zijn? Jij die alles kunt? Je kunt het zo gek niet bedenken, al zou je altijd verversknecht blijven, wat dan nog, we blijven immers gelukkig.

Toch hoop ik het niet hoor schat, niets is me liever dan dat mijn man werkt heeft waar hij zin in heeft en verven is niet bepaald het geliefkoosde vak hè snoes?

Maar je kunt nu toch ook nog niet weten wat je graag wilt jonk, daarvoor moet je eerst de mogelijkheden kunnen zien en pas dan kun je het zeggen – ja dat lijkt me wel wat of daar willen we voor werken -.

Zou het zo niet gaan? Zou ik echt wel eens jouw flinke vrouw kunnen zijn jonk?

Manneke, ik krijg bezoek van het buurmeisje, ze zegt dat ik door moet schrijven maar het wil niet zo best meer.

Liefste, een goede vaart en tot spoedig. Een alles verlangende en gevende zoen van jouw Nan en tútsjes van Pim en Zus foar ús heiti.

Bannevelt alweer vertraging, zullen we ze maar aftellen?

Schattebout, zopas heb ik de Bannevelt op de radio horen noemen, alweer vertraging hè jonk? Maar er wordt verwacht dat de boot 6 dec. in Rotterdam aankomt.

Ik vind dat de Banne nogal eens pech heeft, nu weer tegen de kade gebotst, maar enfin, we schieten al op hè lieverd. Het duurt nog 28 dagen, dus zullen we ze maar aftellen?

Vandaag speelden ze de hele dag boot

Even een alleszeggende zoen en koeskes van Wim en Zus. Ze slapen nog niet en dat maakt me altijd even kwaad, maar ik weet wel dat ik niet van ze mag vragen om meteen te slapen.

Je zou ze eens bezig moeten zien, vandaag speelden ze de hele dag boot en heiti zit er in hun fantasie altijd middenop. Wat voor idee zouden ze van hun heiti hebben denk ik soms wel eens. Het zal straks gauw genoeg wennen.

Niet erg van het geldhandeltje

Ik vind het helemaal niet erg dat je dat geld over gemaakt hebt voor die burgers en er zelf een paar centjes beter van wordt. Wat zijn we al veel beduveld.

Ik vind niet zoveel van die dingen, niet goed hè? Jij bent zo heel anders daarin.

Ik ga zo even naar de Nauta’s, mijn pleegouders. De buurjongen komt hier studeren, hij zit warm en rustig.

Op de radio, memmi, hij seit van Bannevelt

Terwijl ik zit te schrijven hoor ik op de radio dat de Barnevelt 6 december aankomt. Onze dochter gilt ineens, ‘memmi, hij seit van Bannevelt’ en Pim zegt ‘wat seit die man, wanneer komt ús heiti thús?’

Je wordt er raar van hoe vaak ze dat vragen, ik kan hen maar niet aan het verstand brengen dat het nog heel wat nachtjes duurt, ze zijn ook nog zo klein hè en toch gaat er zoveel in die kopjes om.

Ik hoorde op de radio dat de boot is vertrokken, brieven voor 21 nov posten

Na woensdagavond niet meer geschreven, het is nu vrijdagavond.
Gister kon ik niet schrijven, maar het komt er nu toch werkelijk van hè lieveling.

Ik hoorde op de radio dat de boot is vertrokken en dat de brieven voor 21 november gepost moeten zijn.

Ik ben met mijn laatste velletje luchtpostpapier bezig. Ik had niet meer aan willen schaffen maar het moet toch nog.

Wat zijn de kinderen blij dat je nu toch werkelijk komt. Pim juichte toen ik het vertelde. Hij heeft het ook steeds over apenootjes (pinda’s) die jij meeneemt. Gelukkig heb je die ook.

Mijn moeder en Omke waren hier, het was een fijne dag die al te snel voorbij was.

Vanavond zit ik alleen. Ik geloof dat ik een beetje zenuwachtig ben, komt dat nu omdat het toch waar wordt?

Wat zal het een moment om nooit te vergeten voor je geweest zijn toen je aan boord ging. Ik bid dat je een voorspoedige reis mag hebben.

Dit wordt het heerlijkste Sinterklaascadeau van mijn leven Klaas.

Geniet je van de zeereis mijn zeeman? Mij lijkt het niet best al die tijd alleen water en lucht te zien, maar ik weet hoe heerlijk jij het vindt.

Morgenavond verder hoor. Heel veel liefs en een innige omhelzing van je vrouw en je kleine schatten. De hummels zeggen dat ze je ophalen, maar dat zullen ze vast niet durven.

Natuurlijk was je gisteravond nog niet aan boord hè?

Zaterdagavond. Alweer een dag dichterbij. Natuurlijk was je gisteravond nog niet aan boord hè? Ik heb nu wel in de gaten dat de Bannevelt de 9^e uit Soerabaja is vertrokken. Twee dagen varen naar Priok en dan zit je op z’n vlugst vandaag aan boord. Het zal nu toch vast wel waar zijn?

Ik heb twee dagen geen post van je gehad. Vanavond laten ze me ook in de steek, maar wachten tot maandag.

Pimmetje in een bakfiets neergekeild

Vanmorgen waren de schatten bij de smid aan het spelen. De knecht kwam vragen of Wim op de bakfiets mee mocht. Ja natuurlijk mocht dat. Een tijdje later kwamen ze kletsnat terug. Ik dacht dat het van de regen kwam, maar dat was niet zo.

Pimmetje was met bakfiets en al bij een hoge wal neergekeild en in een pas uitgehaalde sloot terecht gekomen. Goddank mankeerde hem niets en schone kleren waren gauw genoeg aan.

Onze kleine lieveling hè heit? Ik schrok wel heel erg en de tranen bleven ook niet uit, maar hoe kon het anders, ik was zo dankbaar dat ik mijn schat toch weer mocht behouden.

Dat was ver weg het belangrijkste van vandaag.

De tobbe was een boot, ben je al op zee?

Ik heb wat garen gekocht, men zegt dat het erg schaars en ook duur wordt. De maand is nog niet voor de helft voorbij, dus kon ik niet zoveel inslaan. Enfin, het valt misschien wel wat mee. Wim en Uk slapen al, ze zijn zo fijn schoon weer. Het geeft zaterdagavond een heel werkje, maar wat een genoegen om ze zo fris in bed te hebben. De tobbe was een boot en ze voeren net als heit op zee.

Morgen is het zondag, ben je dan al op zee?

Ik weet dat je bent vertrokken, ben je gelukkig, hoe zijn de jongens?

Zondagavond, ik weet nu wanneer je bent vertrokken. Het was gisterochtend 11 november om 9.00 uur, dat was op radio Batavia. Nu wordt het dan werkelijkheid. Ben je gelukkig man? Hoe zijn de jongens in het algemeen?

Ik lees vaak dat ze heel stil zijn omdat de vraag ‘wat moet ik straks’ hen in bedwang houdt.

Ik ben soms ook bang voor de toekomst, maar wat toch ook een dwaasheid hè schat? We zijn gezond en jij hebt je handen en je diploma’s, maar ik ben bang dat je niet in Ternaard harden kunt.

Vanmiddag was ik naar de kerk. Max [Maarten, jongste broer van Klaas] paste op, de kinderen zijn dol op hem, het is dan ook een enige jongen, je zult hem niet herkennen zo groot is hij geworden.

Uk zet een keel op wanneer ik ga, het is soms wel wat moeilijk om haar zo achter te laten, maar ik kan er niet best om thuis blijven.

Ik heb Pim beloofd dat wanneer jij thuis bent hij een keer mee mag naar de kerk. Ik denk dat dat wel goed gaat.

Ik ga vroeg slapen, ik heb de kachel uit laten gaan en het is de moeite niet meer om hem nog aan te maken. Het schrijven wil niet meer.

Alles is best hoor, maar we moeten echt praten hè liefste? Nacht heiti, slaap lekker en tot spoedig.

‘Jazeker, hij vaart al’, het is net alsof ik het lieg

Innig geliefde man van mij. Liefste zopas thuis van thuis en jouw brieven verwelkomden mij. Nauta had de kachel aangemaakt, vind je het niet enig van hem?

Laat ik bij het begin beginnen. Gisteravond niet geschreven. Ik had een uitnodiging van de Christelijke Vrouwenbond om een lezing over Madame Curie bij te wonen. Ik had oppas dus ik kon rustig gaan en ik vond het allerprachtigst. Je weet wel dat deze Madame de uitvinding samen met haar man deed van het radium en polonium. Ik vond het fijn en ik ben meteen lid geworden want ik dacht, ik heb straks een oppas. Even ter geruststelling, het is maar een keer per maand hoor. Het is van alle gezindten, christelijk natuurlijk.

Gisteravond de eerste groet vanaf de Johan v. Oldenbarnevelt. Fijn was dat, maar het eigenaardige is dat nu het mezelf, of beter ons, aangaat ik er niet warm van werd en als ik groeten van anderen hoor krijg ik kippenvel.

Zo ook met jouw brieven. Ik kreeg vanavond jouw laatste brief uit Batavia, ik zit er maar op te turen net alsof ik er meer van af wil lezen dan er staat en het dringt niet tot me door. Velen vragen me of jij al op de boot bent en ik antwoord schijnbaar heel verheugd van ‘jazeker, hij vaart al’ en ik voel me een je weet niet wat, want het is net alsof ik het lieg.

Schat, ik moet je eerst zien wil ik het geloven. Wat een raar schepsel ben ik geworden, nou niet mooi meer hoor.

Wachten tot we samen een jas kunnen kopen

Vandaag waren we bij mijn moeder en Omke. Ik ben heerlijk even alleen naar Lies [Jankes zus] geweest. Het was prachtig weer en het fietstochtje deed me zo goed.

Lies had een nieuwe jas met toebehoren. Ik was daardoor aangestoken en ben ’s middags naar Dokkum gepeddeld. Ik had geld van moeder mee hoor, dat je niet denkt dat ik zoveel bij elkaar heb gespaard.

Winkel in en uit, te duur of niet mooi, zoek het maar uit. Mag ik wachten tot we samen een jas kunnen kopen?

Als ik met jou naar de kerk ga, wil ik zo graag mooi zijn en dat ben ik niet in mijn jas die ik al alle dagen van de week aan heb, vind je dat ook erg Klaas? Je weet niet half hoe ik hierover zit te piekeren.

Geen commentaar hierop, ik weet wel wat jij zou willen zeggen, maar ik weet ook wel dat het oog ook wat wil.

Onze kleine schatten slapen al. Ze waren lief bij Beppe maar ook wat druk.

Schrijven kan ik niet best meer

Heb twee dagen niet geschreven. Eerst een innige zoen.,

Lieveling is alles goed? En is het waar dat je op de boord bent?

Jouw moeder was hier vandaag. Ze heeft me met mijn topper geholpen. Het is nog niet helemaal klaar, maar het wordt geloof ik wel mooi. Moeder heeft het vaker gedaan. Ik werd er vandaag bijna gek van, en dan die kleine rakkers ook nog zo vervelend. Gelukkig hoef ik niet met naaien mijn brood te verdienen.

Je moeder wil ons in Raard hebben, de dag nadat jij thuiskomt. Zij zegt dat degenen die er belang bij hebben dan daar kunnen komen, dan hoeft niet iedereen naar hier te komen. We bekijken het nog schat, als je eerst hier maar bent. Als je op zaterdag thuiskomt doen we het natuurlijk niet. Och wat een drukte allemaal.

Is alles goed manni?

Hoe heb jij het vandaag? Er stonden nu net patroontjes in de Libelle. Ben je de leren beesten aan het maken? Je krijgt de groeten van je moeder.

Ik kreeg de laatste Chrysantjes uit de tuin van het buurmeisje, lief hè? Zal ik er eentje insluiten, die de tolk moet zijn van mijn diepe liefde voor jou? Schrijven kan ik niet best meer. We gaan met elkaar praten liefste. Voel een hartelijke zoen en veel liefs van mij en onze kinderen.

Dit wordt de laatste brief die ik aan je schrijf

Heerlijk even met jou praten snoes, dit wordt de laatste brief die ik aan je schrijf want na de 21 november komen ze niet meer aan.

Na die lange jaren van altijd schrijven komt toch weer het werkelijke van echt met elkaar praten en elkaar zien.

Vandaag kreeg ik van jou de brief die je aan boord schreef, hartelijk dank schat en voel er een innige zoen voor. Onze lekker schone mollen liggen weer in hun bedjes en gelukkig slapen ze ook al. Ze waren lief vandaag hoor.

Zus praat veel over heiti, hoe zal de werkelijkheid zijn. Het zal wel even moeite geven hoor. Uk zal niet bij jou komen denk ik, maar het kan zijn dat ze het wel graag wil en niet durft.

Heb het vandaag druk gehad na drie dagen naaien.

Je indrukken van de boot waren fijn om te lezen, ik weet nu al zo’n beetje hoe je het hebt.

Van die bedden gesproken, afgesproken, jij maakt ook zo’n geval boven elkaar. Ik mag in de bovenste slapen hè? Een groter huis hoeven we dan niet, want ons gezin bestaat uit vier personen en groter wordt het niet hè?

Ik voel je innige ogen, nog een paar weekjes en we voelen het echt hè jonk?

Aan boord heb je het zo fijn, zo is het hier niet hoor. Af en toe wordt er een kopje van dit of dat over het schone tafellaken gezwiept, maar dat moet je maar voor lief nemen.

Ja schat, wat kan ik anders dan rustig afwachten?

Ik word hoe langer hoe zenuwachtiger en een rugpijn, niet mooi meer. Als jij thuis bent zal alles wel goed zijn.

Het dringt nog niet goed tot me door wat het inhoudt dat je nu vaart

Het is nu zondagavond en het is net of het een beetje raar is dat ik nu voor het laatst aan jou schrijf. Liefste man, veel woorden kan ik niet vinden, ik moet je even stevig knuffelen, je even tegen mij aan drukken en even onze kinderen in jouw armen leggen.

Tot dan, mijn alles, voel een dankbare zoen voor alles wat jij voor mij betekend hebt in jouw brieven. Ik was dit niet zo voor jou, maar toch was het goed hè liefste? Het dringt nog niet goed tot me door wat het inhoudt dat je nu vaart. Nog maar twee zondagen en dan is al het leed geleden. Wanneer het precies is weten we nu nog niet, ik reken op vrijdag 9 december.

Ik luister naar het strijdkrachtenprogramma. Ik heb de hoop dat er nog groeten van de boot komen. Ik was vanmiddag naar de kerk, de kinderen waren bij mevrouw Nauta. Gelukkig hadden we geen probleem met Uk, andere keren altijd even een hevige huilbui.

Gister zei ze tegen mij ‘memmi mat mar nei sjeike gean, dan kin heiti wol op ús passe. (Mem moet maar naar de kerk gaan, dan kan heit wel op ons passen)

Het zijn schatten heiti, enfin, je zult het snel genoeg ondervinden.

Lieveling, ik hou nu op, het heeft ‘niets om de hakken’ wat ik geschreven heb, maar het is net alsof ik dit vasthouden wil, schat tot een heerlijk weerzien Een innige zoen, nu nog op papier, van jouw vrouw en veel liefs van onze schatten.

Daaaag

[Blog 110 volgt nog met de brieven die Klaas aan boord schrijft en met het reisverslag dat hij op de achterkant van de routekaart schrijft.]

Klaas

Batavia!! Myn Wiefke!!!

Nanneke, daar ben ik weer, even een krabbeltje en ik breng dit blaadje op de bus. Gisteravond wildwest stemming. Om 6.00 uur op, eten, laatste bullen pakken en laden van kisten, koffers en plunjezakken. We hadden vijf AAT-wagens (Aan- en Afvoertroepen) waar alles op moest, het ging maar we raakten afgeladen.

De kok deelde nog drie hardgekookte eieren per man rond. Het viel me mee dat ze elkaar niet gingen bekogelen. Met de C-batterij en de Staf reden we in een colonne van zo’n twintig wagens. Een vlotte reis naar hier. Mijn wagen kreeg een lekke band, wat gauw verholpen was.

Kazerne in de Berenlaan in Meester Cornelis, stadje op zich

We liggen op de Berenlaan in Meester Cornelis. Het ziet er goed uit, we liggen alleen als haringen in de ton. Het wachtkloppen valt geloof ik mee. Ik geloof dat we zo nu en dan een groep moeten leveren om dit kamp te bewaken, wat billijk is.

Het is een uitgebreid kazernecomplex, een stadje op zichzelf.

Nanneke, morgen verder. Voel je ook dat het toch waar wordt? Koes ús leave lytse skotten fan my.

We worden gesudderd als een stuk vlees, vreten als varkens uit een trog met vliegen op de koop toe

Twee heerlijke brieven van jou, fijn vlug. Ik zit bij een petroleumlampje buiten, het licht doet het niet en het halve gebouw zit in het donker. Enfin, zo gaat het ook en ik heb geen gezeur over – licht uit -.

Hier vlak achter stroomt een brede vuile kali, de lucht davert van het kikkergezang. Het stikt hier van de muskieten, ben vannacht bijna opgevreten, nou zo kan het wel weer, een beetje netjes Klaas.

Wat een klimaat hier, de warmte is bijna te snijden, we worden gesudderd als een stuk vlees. Had constant hoofdpijn, maar ben het nu gelukkig kwijt.

De ligging is goed maar daar is alles mee gezegd. Het eten is hopeloos, echt zoals H. het uitdrukt, vreten als varkens uit een trog met vliegen op de koop toe. Gelukkig krijgen we een eigen keuken.

In het kamp is niets te beleven, de grote, mooie cantine is ongezellig en er wordt alleen lauwe limo en dito bier geschonken.

‘Kruip hier maar in en red je maar’

Een vaste kampstaf is er geloof ik niet, er is in ieder geval heel weinig geregeld. ‘Kruip er maar in en red je maar’. Iedereen zocht z’n vermaak buiten het kamp in de stad. We wilden een film zien, maar dat lukte niet, alles was uitverkocht. We hebben hier en daar wat geplakt en biertjes gedronken, wel gezellig.

Met de tram, dat is ons vervoermiddel want eigen wagens hebben we bijna niet meer en daar rijden de heren officieren in.

Een geluk dat ik nog een paar boekjes treinkaartjes had die ik in de week van de treinbewaking gebruikte. We liggen nog een heel eind buiten de stad, 25 minuten met de tram. H. wilde lopen, denkt zeker dat we in Dokkum zitten.

Ik moest avond-appèl houden en wakker blijven tot 24.00 uur. Ik wilde nog schrijven maar alles was donker en ik had koppijn. Wat stom allemaal hè snoes.

Hoe dichter bij huis hoe stiller, stemming down, wat straks te doen?

Hoe dichter we bij huis komen hoe stiller de jongens worden, de stemming was gisteravond en vandaag down. Velen vragen zich af wat straks te doen. Ze verlangen allen even hard naar huis, maar zien er ook weer tegenop. Velen komen heel anders thuis dan hoe ze weggingen.

Zorgen om de toekomst, een algemeen iets, niets anders geleerd dan plopperen

Nanny, gaat het ons soms ook niet zo? Niet in die mate, ik heb een vak en kan aan de slag, wij hebben elkaar zo diep lief en hebben elkaar straks niets op te biechten. Toch zitten ook wij te piekeren hè meiske?

Jij schreef ‘zullen wij elkaar straks met onze brieven vergelijken, zal de werkelijkheid niet heel anders zijn dan wij ons voorstellen? Is onze toekomst ook niet vrij duister?’

Een dikke tút Jankefanke. Je laatste rokertje, heerlijk.

Ja ook wij hebben onze zorgen, misschien staan we eerst wat vreemd en onwennig tegenover elkaar, misschien hadden we sommige dingen anders verwacht en misschien vallen sommige dingen tegen. We kunnen nog niet verder kijken dan onze thuiskomst, als het maar eerst zover is, dan zien we wel verder, maar hoe?

We weten het niet en we maken er ons zorgen over. Dit is een algemeen iets Snoes. En hoeveel jongens staan er nog veel slechter voor. Ze hebben anders niks geleerd dan plopperen en maar héél weinigen worden zó opgevangen als ik.

Oe waar maken wij ons druk over? Doen al die kleine dingen iets af aan ons geluk? Zullen wij samen met onze liefde en met god de zorgen van later niet aankunnen?

Bang voor later, wat me ontbreekt is dat ik mijn vertrouwen in god stel

Gisteravond was ik bang, niet voor het thuiskomen, maar voor later. Nu is het weer over. Ik heb Alles. Ik heb jou, ús bern, twee goede handen. Ik ben omslachtig en onduidelijk en ik houd erover op. Een stevige knuffel van je moedige man.

Wat me ontbreekt is dat ik mijn vertrouwen in god stel, die ons drie bange jaren voor elkaar gespaard heeft. Ik ben daarin slap en lauw. Ik weet niet hoe ik anders moet worden.

Was met H. naar de kerk, een goede preek, maar ik had er niets aan, ik had mijn aandacht er niet bij en mijn hart bleef potdicht. Ik weet het wel maar ik heb er geen puf voor. Zou het straks beter gaan, zou het weer komen? Laten we samen bidden dat ik weer behoefte aan god mag krijgen.

Even een onderbreking. De anderen kwamen binnen en hadden het lampje nodig om onder de klamboe te kruipen. Zit nu weer heerlijk rustig alleen.

Gisteravond zijn we naar Capitol op het buitenterras geweest, dezelfde dure tent waar ik in m’n vuile pakkie zat te lunchen, blog 106 onder kopje Helemaal verkeerd met de tram tot aan de andere kant van Batavia.
Ik zag twee aanstaande moeders, wat kreeg ik een verlangen. Zouden wij dat heerlijke rijke wonderlijke nog eens helemaal samen mogen beleven? Ik moest het je even vertellen. Nu ga ik slapen.

Ploppers wennen snel aan de gekste dingen, lijfspreuk Doe wijs en wordt gek

Alweer een brief gehad, je was gelukkig en vol goede moed, dan is Alles goed voor mij en jij maakt mij gelukkig. Beetje te tè? Nee hoor, het is zo.

Was een goede dag.

Samen met B. en een Wachtmeester van de Staf in een eigen wagen de stad in. We hebben inkopen gedaan. Nee hoor, ik vertel je niet wat, geef me maar vast een zoen. Ik hoorde dat we ons salaris van november hier ook nog beuren. Ik kan het gebruiken want ik was na vanochtend bijna blut. Ik denk wel aan mezelf schat, ik heb niets nodig, maar ik heb een stel manchetknopen en een dasspeld van Djogjazilver gekocht.

We gingen koffiedrinken bij een burgerkennis van de Wachtmeester van de Staf. Het was gezellig, er stapte ook zo’n kleine dreumes rond als ús Zus. We zijn een avondje uitgenodigd. Het deed me goed weer eens in een andere omgeving te zijn. Het was een vriendelijke vrouw die begrip had voor het militaire leven. Meestal is de afstand, het verschil burger-militair hinderlijk.

Het begint hier al te wennen, ploppers wennen snel aan de gekste dingen, niets is ons te dol. Sommigen voeren de lijfspreuk Doe wijs en wordt gek.

Verder met je brieven. Omke kwam je halen omdat Beppe zo onwennig was. Voel je dat je nu heel anders tegenover je moeder staat Nan? Je had een fijne dag die vlug om was. Dat je niet bij mijn ouders langsging hindert me niet. Ik geloof ook niet dat we daar veel verschil van mening over hebben straks.

Jammer dat het buurmeisje weggaat want jullie konden best opschieten samen.

Aardig dat Ds. van den Berg nog even bij je kwam kijken, hij was echt bezorgd over jou.

Onze hummels vermaken zich prachtig mem, hun wereldje wordt steeds groter.

Beppe Geertje heeft veel Beppesizzer (kleinkinderen), aardig dat ze voor allemaal wat meenam. Het leukste vond ik de koek voor ‘dat bern’ (dat kind), zie blog 107 onder kopje Laat ik je wat over onze kinderen vertellen.

Doe je warme wollen sokken aan? Zie je dat je op moet passen voor koude voeten? Je moest midden in de nacht braken, gelukkig was je de volgende dag weer fit.

Straks warm ik je handen en voeten weer heerlijk op. Jezelf niet voorbijvliegen hoor, ik weet hoe dat gaat, het moet en zal af hè?

Wachtmeester, jij gaat drie dagen met acht man treinen bewaken. Je fikst het wel hè?

Een lange onderbreking gehad. De klusjes beginnen weer. Ik moet met acht man drie dagen militaire goederen bewaken. Zopas instructies gehaald op het Basis Camp. Vanmiddag gaan we weg op het traject Batavia – Tsjikampeh – Poerwakarta – Bandoeng- v.v. We blijven een dag over in Bandoeng en dan met de militaire trein weer terug.

Ik ben blij dat ik het eerst de klos ben, hopelijk ook meteen voor het laatst.  Ik heb wapens opgehaald en uitgedeeld. Om 15.00 uur moest ik in Priok zijn. Daar ga je weer, tot de laatste dag dienst. Vooruit met de geit, we laten ons niet kisten.

Ik ga mijn spullen pakken en controleren of de wapens schietklaar zijn, ze zaten onder een dikke laag vet.

Morgen schrijf ik vanuit Bandoeng. Blij toe dat ik er even tussenuit knijp, dat gehang hier begint me te vervelen. Een innige stevige omhelzing en een dikke tút fan dyn moedig Kai. Pim en Ukkepuk ek in dikke tút.

Alles fan dyn jonk.

Het is middernacht en ik wil op een wat vreemde plaats even met jou praten. Ik zit op een goederentrein van ongeveer 80 wagens, een lengte van hier tot ginder. Ik bewaak onder andere twaalf militaire wagens. Ik heb er een uitgezocht die precies onder een grote schijnwerper staat. Ik zit op de bumper en de motorkap is mijn schrijfblad. We staan buiten Batavia op een goederenstation, over een paar uur zullen wij wel vertrekken.

Het was me een dag hoor. Vanmiddag met de acht man naar Priok. Eerst een ploeg van vier man op een andere trein gezet en toen via kastje en de muur naar mijn trein.

Volgens mijn instructies zouden wij om 3.30 uur naar hier vertrekken, maar het werd 8.00 uur. We hebben stomweg zitten wachten en al die tijd tegen de dikke pijp van De Oranje aan zitten kijken. Wat een prachtige schuit, maar nog niet voor ons.

Even kankeren. Wachtmeester, jij gaat drie dagen met acht man treinen bewaken. Daar en daar haal je je instructies maar. Je fikst het wel hè?
Daar ga je weer, eindelijk na drie jaar denk je dat het gebeurd is en dat je naar Batavia gaat en van daar naar huis. Nog even dit klusje opknappen wachtmeester en kijk je uit, jij bent de verantwoordelijke man, niet de heren Officieren die op hun kont blijven zitten, zich laveloos zuipen en met eigen wagen door de stad toeren.

Met je kloten op een trein

Jij pakt wat spullen bij elkaar, doet ze in je plunjezak en zit met je kloten op een trein. Geen personenwagen ter beschikking, dus dan maar tussen de half afgewerkte spiksplinter nieuwe legertrucs zonder banken.

Ga maar op het spatbord zitten en houd je goed vast want anders donder je met dat eeuwige rangeren er nog af, de wagens botsen en botsen tegen elkaar op van je welste.

We zijn vuil en vies van al het vet waar de mobielen mee ingesmeerd zijn, verhip daar rijden we weer, wat een smak, 15 m verder. Ik zit nog onder dezelfde lamp maar op een andere wagen. Ik heb er twaalf van op rij.

Het werd 11.00 uur voordat wij hier waren terwijl we er om 5.00 uur hadden moeten zijn.

Zo is het en wij laten ons niet kisten, ondanks al die rottigheid is de stemming best

We kregen zo langzamerhand wel trek en dorst. B. zou ons op dat tijdstip ons eten en drinken brengen. Op papier klopt alles. Enfin, we hebben het gekregen, een sneetje brood met niks, een met hagelslag, uitgedroogd en koude thee zonder suiker. Daar moeten we het tot de volgende middag tot 14.00 – 15.00 uur mee doen.

Ik schrok me rot, het daverende geluid van het straktrekken van de koppelingen kwam weer aanratelen. Ik hield me al vast, maar de trein vlak naast me vertrok.

Zo gaat het al vanaf 20.00 uur en het gaat door tot 3.30 uur.

En toch ondanks al die rottigheid is de stemming best. Ik sta er versteld van dat de jongetjes niet harder vloeken. De meesten liggen wat te dommelen en verjagen muskieten.

Het regent niet en het is niet koud. Zelf ben ik in een goede stemming, dit is geen pestbui, maar zo is het en wij laten ons niet kisten. Maar het moet ook niet nog een keer gebeuren.

Ik heb je laatste brieven meegenomen en onder de lamp gelezen, wat zijn ze kostelijk, wat ben jij lief voor mij.

Van Poerwakarta tot Bandoeng een pracht traject wat natuurschoon betreft

Zit weer in de trein en sta in Bandoeng te wachten. Heb nu achttien van dezelfde wagens te bewaken, maar nu zijn ze afgewerkt, compleet met laadbak en dekzeil en kussens op de zittingen. We gaan erop vooruit hè Nan?

Ik heb mijn veldbed uitgeklapt en achter me in de wagen staan. Het wordt weer een vervelende reis tot ongeveer 20.00 uur. Ik ga in de tussentijd een lekker tukkie doen.

Even van voren af aan. Waar was ik. Oh ja, we stonden in Batavia. We vertrokken 5.30 uur en hadden een goede reis. Alleen oervervelend door het lange wachten overal.

Heb vanaf Batavia tot Tjikampeh heerlijk gemaft op mijn veldbed in een goederenwagon. Zo’n blikken kast rammelt ontzettend maar het is een eentonig geluid en goede slaapmuziek. Ik was de hele nacht opgebleven om overzicht te houden over alle wagons die op mijn briefje stonden.

We werden de hele nacht van het ene naar het andere spoor gesleept. Van Poerwakarta tot Bandoeng een pracht traject wat natuurschoon betreft. De spoorlijn slingert tussen de bergen door over enorm diepe ravijnen, ik heb nog nooit zulke spoorbruggen gezien. De langste was 200 m lang en 80 m boven de kali. Stel je voor dat je met trein en al in zo’n gat kiepert. Geen kans hoor, de bruggen worden goed bewaakt.

We kwamen door een lange spoortunnel waar je bijna stikt van de rook en de hitte van de beide locomotieven die op volle kracht door stoken en stomen. De tunnel is zo smal, de trein past er precies in. Als we teruggaan sluiten ze misschien de stoom af omdat we dan dalen.

26 uur met droog brood en zonder drinken, geen marsorder geen plaats, vreten als wolven

We waren gister om 16.00 uur in Bandoeng, dus 26 uur op de trein gezeten met uitgedroogd brood en zonder drinken.

Toen we op het Subkader [?? slecht te lezen] kwamen, waar wij moesten overnachten, werden we niet opgenomen omdat we geen marsorder hadden.

Ik ben naar de M.P. gegaan en een order gevraagd om ons op te nemen. Onderweg op een station al doorgegeven dat we warm eten moesten hebben. Dat was in orde, we vraten als wolven. Heb meteen negen extra dekens gekregen. Mandiën met ijskoud water en Klaasje was weer fit.

Even een onderbreking, er werd me naar marsorders en vervoerbewijzen gevraagd. Die paparassen heb ik niet, nogal makkelijk. ’s Avonds de stad in voor een biertje en een film. Om 23.00 uur weer binnen, het was lekker fris en ik sliep als een os.

Om 5.30 uur eruit, afspoelen, eten, lunchpakketten voor de reis halen, de dekens inleveren, inpakken en naar de militaire werkplaatsen om deze trein over te nemen. Onze wacht begon om 7.00 uur en we zijn nu weer heen en weer aan het botsen.

Een goede dag voor jou, vanavond weer even verder hoop ik.

‘Konings koelies’

Daar zit ik weer op m’n eigen tampatje. Toen ik vanochtend met mijn ploeg terugkwam om 8.00 uur, lag er een brief van jou. Ik heb hem even bewaard en eerst heerlijk gemandied. Ik was met geen tang aan te pakken.

Ik vertel nog wel hoe het verder ging, een hopeloze organisatie, ‘konings koelies’. Ik voel me nu weer lekker schoon en een stuk opgeknapt, wel een beetje moe en gezond als een vis. Eerst myn famke even stevig koese.

Toen ik je brief had gelezen kwam de facteur met weer een brief van jou, raad eens hoe blij ik ermee was??!!!

Maar oh wat was je onwennig!! Kruip maar gauw even in mijn armen. Je voelt je helemaal niet jong, mar do bist toch myn famke die ik sa oegriselijk leaf ha!!

Iedereen die er zo voorstaat als wij heeft die inzinkingen, bijna allemaal hier. De ontzettend grote spanningen uiten zich in zuip- en knokpartijen. 

Denk niet dat jij alleen zó bent. Iedereen die er zo voorstaat als wij heeft die inzinkingen, – zó ver weg, ik kan niet meer, er komt nooit een eind aan -. Ikzelf heb het ook pop, bijna allemaal hier.

Hoe dichter we bij elkaar komen hoe erger het wordt. We hebben het idee dat we toch nog lang niet naar huis gaan, we zitten te piekeren, we kunnen niets van elkaar verdragen. De ontzettend grote spanningen uiten zich in zuip- en knokpartijen. 

Straks aan boord wordt het niet beter. Hoe dichter wij bij huis komen hoe stiller we worden. Nog kan niemand zich realiseren dat wij naar huis gaan, bijna thuis zijn. We zijn op van de spanning en suf van het denken. Bij de meesten geeft het stille wachten onverschilligheid. Degenen die niet tijdelijk berusten komen tot uitbarstingen, de ene dag dolblij, de andere hopeloos down.

Gewoon doorgaan en kalm blijven, vooral kalm

Meiske, wat we kunnen doen is gewoon doorgaan en kalm blijven, vooral kalm pop. Jij bent niet zó Nan, alleen maar tijdelijk door het nog niet te begrijpen hééérlijke vooruitzicht. De kruik gaat zolang te water tot ze barst. Hou het Kanneke nog even drijvende schat, dan mag het knappen in mijn armen!!!!

Bid om rustige kracht lieveling, ik doe het ook.

Wij beginnen samen opnieuw, desnoods met geen stuiver op zak

Dat dan ook alles komt op je afkomt, kinderen om te schieten, treinbewaking die je vervloekt, druk bezoek wat je irriteert, barst met de hele rotzooi. Dat je zoveel geld verdonderd had, snoes geef me de hand, ik moet ook even biechten. Ik heb fl 100,- van H. geleend.

Dat je het mij vertelt vind ik fijn, maar niet zo hoor. Je hebt spullen gekocht die we nodig hebben. Ik heb altijd gezegd koop zo veel mogelijk en koop goed. Ik wil er van jou nooit meer een woord over horen lieveling, zodra je er over begint zoen ik je mond dicht.

Ik begrijp best dat het je dwars zit, bij mij soms ook, van mijn eigen uitgaven dan. Had ik niet beter de helft kunnen bewaren om er straks in Nederlands geld voor terug te krijgen? Néé!!!! We zullen elkaar vurig omhelzen en zoenen om wat wij voor elkaar en voor ons gekocht hebben en de getallen vergeten.

Wij beginnen samen opnieuw, desnoods met geen stuiver op zak, maar zo gelukkig en blij!!! Jankefanke, it komt bêst klear!!!

Belangrijk punt waar je steeds mee zit en waar ik met al mijn pennen bijna niks tegen kan doen, ’ik bin gjin goede mem!!’

Je mag je geen zorgen meer maken. Dan nog een belangrijk punt waar je steeds mee zit en waar ik met al mijn pennen bijna niks tegen kan doen ’ik bin gjin goede mem!!’

Wat heb je mij weer fijn het bewijs geleverd dat je het wel bent. Schat, als jij ’s avonds even naar de Nauta’s gaat, een brief voor mij gaat posten of een eindje gaat wandelen en onze kinderen alleen laat hindert niets. Je weet zelf dat onze hummels rustig slapen, dat de buurjongen regelmatig gaat kijken, dat er niets kan gebeuren. Dat het je dwars zit bewijst juist dat je een heerlijke zorgzame moeder bent.

Je hebt een fout gemaakt door Pim wijs te maken dat je niet weggeweest was. Vertel het hem gerust wanneer je ’s avonds even weggaat. Als Pim dan vraagt wie er dan op hen moet passen zeg je niemand, dat is voor die korte tijd niet nodig. De here past op en Pim past op Uk. Geef hem maar een beetje verantwoording en vertrouwen, hij zal dat fijn vinden en lekker gaan slapen of rustig wachten tot mem terugkomt. Laat het hen weten en ik geloof vast dat ze, als ze wakker worden, rustig blijven. Neem maar eens een proef dan merk je vanzelf hoe ze erop reageren. Zou jij niet goed voor onze schatten zijn? Ik weet wel beter!

Heb mijn brieven aan jou in Bandoeng gepost.

We waren nog niet van de klus af, blijf op je post de trein bewaken

Na een oervervelende reis kwamen we eindelijk om 19.00 uur in Batavia aan. We dachten dat we ervan af waren en bij aankomst een aflossingsploeg te vinden. Maar niets van dat alles. Sterker nog, we hebben zitten wachten tot 21.00 uur.

Intussen gebeld naar verschillende instanties, maar ik kreeg geen verbinding. Een Korporaal naar ons kamp gestuurd om eten te halen óf een aflossingsploeg. De korporaal bleef twee uur weg.

Ik heb de wacht aan een Soldaat overgedragen en ben zelf per betjak erop uitgegaan. Toen ik hier in het kamp kwam bleek dat de Korporaal en een Luit met eten naar de trein was gegaan. Ik weer terug.

Blijf op je post de trein bewaken, morgenochtend door naar Priok, daar de trein overdragen en zie maar hoe je weer in het kamp terugkomt.

Eerst even een tút.

Ik heb van mijn rapport een behoorlijk kankerbriefje gemaakt, na afloop blijkt dat het me goed gedaan heeft

Vannacht om de beurt een wacht geklopt bij de trein. Vanochtend om 5.00 uur naar Priok vertrokken. Dat was weer 24 uur achterelkaar, we zijn niet uit de kleren geweest, geen warm eten gehad, en geen gelegenheid om te mandiën.

Weer wachten op de overdracht. Na een uur heb ik het C.M.V. (Coördinatie Militair Vervoer) gebeld met dat ik nu eindelijk toch weleens van de trein af wilde. We werden toen vrij vlot afgelost en naar ons kamp gebracht.

Al met al is de eerste week hier vlug voorbijgegaan.

Ik heb van mijn rapport een behoorlijk kankerbriefje gemaakt.

Toch ben ik veel rustiger dan in de afgelopen laatste weken, het komt omdat ik de laatste dagen iets te doen had, al was het nog zo rottig. Na afloop blijkt dat het me goed gedaan heeft.

Zal ik mij weer in de dorpse bekrompenheid aan kunnen passen?

Je hele lange brief van vier kantjes, onwennig maar toch gelukkig. Onze kinderen wennen sneller aan Ternaard dan jij. Dat aangapen gaat vast weer voorbij, typisch dorps, – wie is dat? –

Zal ik mij weer in de dorpse bekrompenheid aan kunnen passen? Ik geloof wel dat Ternaard vlotter is dan Raard. Ik heb me er nooit iets van aangetrokken, maar toch moeten we met het dorpse leven rekening houden hè Jank. Het zal wel wat meevallen denk je ook niet?

Altijd zal jouw hart het winnen, waarom deed mijn man zo, is dat liefde?

Ik weet dat je ondanks je twijfels aan mij toch altijd heel zeker wist hoe diep lief ik je heb. Had je die zekerheid niet steeds in je liefhebbende hart gevoeld dan had je het niet zo moedig vol gehouden als nu. Je zult het misschien nooit goed kunnen rijmen, – waarom deed mijn man zo, is dat liefde?-

Maar altijd zal jouw hart het winnen en na iedere uitbarsting zal je weer diep gelukkig in mijn armen koesen.

Trije dikke túten

Trije dikke túten fan Wim en Zuske, fijn jonge, foar jimme ek trije dikke túten fan heit. Heit soe mei de winter thúskomme en doet mem jimme de warme truien oan die tochten jimme dat it winter wie. Wist wol wanneer at it Sinterklaas is? At de grutte boat op tiid nei hús vaart, komt heit mei Sinterklaas thús. Mar it kin ek wol in wike earder as letter wurde. Sa lang kinne jimme nog wol wachtsje hè bern?

(Drie dikke zoenen van Wim en Zuske, fijn jongen, voor jullie ook drie dikke zoenen van heit. Heit zou in de winter thuiskomen en toen mem jullie de warme truien aantrok dachten jullie dat het winter was. Weet je wel wanneer het Sinterklaas is? Wanneer de grote boot op tijd naar huis vaart, komt heit met Sinterklaas thuis. Maar het kan ook wel een week eerder of later zijn. Zo lang kunnen jullie nog wel wachten hè kinderen?)

Ik mag die mannelijke uitdrukkingen van jou wel, zo erg is het niet. Moet ik jou nog leren dat niet alles om Jessie draait, jij weet dat al heel lang schat, jij en ego kunnen niet samengaan. Zie blog 107 onder kopje Pech in Batavia met de tram.

Het hindert eigenlijk ook niet wanneer ze er allemaal zijn bij mijn thuiskomst

Het zou een fijne oplossing zijn, jij alleen met de schatten thuis en de volgende dag pas naar Raard. Het zou voor ons veel rustiger zijn en voor jou gemakkelijker. Krijg je het zo voor elkaar?

Och, het hindert eigenlijk ook niet wanneer ze er allemaal zijn bij mijn thuiskomst, iedereen is verlangend mij én ons geluk te zien. Iedereen zal wel voelen het niet te lang te kunnen maken. Wat denk jij ervan?

Hoe kan ik je nu aanraden om kalm te blijven, zolang ik het zelf niet ben?

Is alles goed met myn skotten? Je laatste brief is heerlijk, maar ook weer zo verlangend en onwennig. De ene dag kent de andere niet en toch kan ik het begrijpen.

Ik wil je zo graag helpen, maar ik kan het niet, ik ben zelf ook zo diep gelukkig en weer razend onwennig, onrustig vanbinnen, nergens puf in, alles is te zwaar en moeilijk.

Hoe kan ik je nu aanraden om kalm te blijven, zolang ik het zelf niet ben? Maak je geen zorgen over je wispelturigheid, zo ben je niet, het komt alleen door de hoogspanning.

Geef me een zoen famke. Wy matte it volhâlde, mar it is s’an toer Jank.

Nog even over dat geld, ik denk er niet anders over dan ik erover schrijf, geen zorgen meer over maken. Soedah snoes!!!

Het is 24.00 uur, ik moet even appèl houden. Zo, iedereen is binnen en ik heb ze allemaal in bed, wat een huishouding, plus minus 100 man.

(N)iets voor de hummels

De stad in geweest met B. We hebben nog wat inkopen gedaan, twee kg koffie, voor Pim en Zus een paar bamboe slangen. Straks zijn ze er nog bang voor.

Ik kan niets voor onze schatten vinden, heb alles afgezocht en er is anders niets dan rommel.

Er zit niets anders op dan een kleinigheid mee te nemen en thuis samen wat te kopen waar ze meer aan hebben. Voor jou nog een slacouvert van hoorn, gegrafeerd met Indische figuren, wel aardig.

We zijn met een stel jongens en drie burgers en hun vrouwen naar Priok geweest. Het was gezellig en een vrolijke boel. Heel wat beter dan de onderlinge partijtjes.

Was naar M.G. geweest. Of hij de J.v. Olbv haalt weet hij niet zeker. [Ik vermoed dat M.G. in het hospitaal is opgenomen, maar lees daar nergens over]. Hij tekent modellen van beesten voor me over. Hij knapt aardig op en koopt leer voor de beestjes voor Pim en Uk. Dus toch nog wat voor de hummels.

Ergens lekker gegeten, naar de film. Een alleszeggende zoen, zul je niet meer onwennig zijn?

(Lees over M.G. in blog 9 en blog 10)  en in het verhaal Reünie

Kisten in alle kleuren van de regenboog, alle kisten zijn dichtgetimmerd en krijgen een bandijzer

Vanmorgen zijn alle grote kisten dichtgetimmerd. Ik ben eerst nog even naar de keuken geweest en heb een groot blik pindakaas gehaald en ik kreeg nog een stuk margarine. Ik kon het nog net wegstoppen. Daarna mijn kist dichtgespijkerd. Alle kisten worden in een grote loods gestapeld. Een Chinees is nu bezig om een bandijzer eromheen te klemmen, dat gaat machinaal.

Zo’n 400 stuks, grote, kleine, mooie, lelijke, sterke en slappe. In alle kleuren van de regenboog beklad, met EM’s, 6-RVA’s, kanonnetjes, landschapjes en de gekste spreuken. Stel dat ieder fl 100,- heeft besteed aan inkopen dan is het al zo een waarde van fl 40.000.

Heb vanochtend nog een heel stel kisten geadresseerd. De meesten hadden Ruimbagage en Joh. V. Oldenbarnevelt er nog niet opstaan.

Past mijn kist straks wel in ons kleine huisje? Ik heb gehoord dat de kisten er een week langer over doen. Ik maak me alleen zorgen over de rijst, dat die niet muf wordt. De rest blijft wel goed.

De overige spullen moet ik als handbagage meenemen en dat wordt nog een hele sjouw.

Ik heb net als allemaal verboden waar

Morgen komt de douane geloof ik. Bij iedere kist horen drie douaneformulieren met opgave van de inhoud en de prijs zoveel mogelijk gespecificeerd. Als de heren fiscus de zaak niet vertrouwen worden er enkele kisten uitgepikt voor inspectie. Dan zal ik wel de pineut zijn want de mijne slaat alle records wat grootte en gewicht betreft. Dat komt door het bureautje dat van echt Djatihout is gemaakt.

Ik heb net als allemaal verboden waar. Onder andere een paar Indische slag- en steekwapens die niet uitgevoerd mogen worden. Afwachten maar Nan.

Grendelinspectie

We moeten allemaal een dag binnen blijven voor gezondheidsinspectie, grendelinspectie in soldatentermen.

Er zijn bij een ander onderdeel jongens die op het laatste nippertje nog een geslachtsziekte opliepen, die moeten achterblijven tot ze weer gezond zijn. De stommeriken, iedereen wordt genoeg gewaarschuwd, maar er vliegen er altijd nog een paar in.

Naar de dokter, hij hoefde alleen maar mijn puk [penis] te zien. Hij vroeg of ik ‘niets’ had gehad. Nee, goddank hè Nan. Ik geloof niet dat er knapen van onze batterij tussen zitten die iets opgelopen hebben.

Voordat we aan boord gaan zullen we nog wel een controle krijgen. De eindcontrole krijgen we bij de demobilisatie. Dat kan nu ook niet want na de laatste inspectie hier kan iemand nog wel iets ‘oplopen’ wat zich later openbaart. Na de demobilisatie hoeft niemand terug te komen met het smoesje ‘in dienst gekregen’.

We hebben onze zakboekjes, legitimatiekaart en bloedgroepkaart en pokkenbewijs voor controle ingeleverd. Vooral het laatste is heel belangrijk.

Verder horen we het wel, als die oude schuit nu maar opschiet.

De achterblijvers kunnen nog wel eens een moeilijke tijd krijgen

We krijgen hier geen kranten en horen geen radioberichten, niemand weet hoe het zich hier ontwikkelt. De achterblijvers kunnen nog wel eens een moeilijke tijd krijgen.

Nan wat ben ik blij dat wij eruit zijn. We kloppen hier en daar wachtjes, maar we zijn verlost van de grote verantwoordelijkheid van een eigen gebied.

Jij schreef ook al dat Nederland zich erg ongerust maakt.

Ben met B. en K. uit geweest. De film stond ons niet aan, we zaten gezellig in een openluchtrestaurant met een biertje en ijs. Ik keek tegen een verliefd stel aan en was onwennig. Nog even.

Batavia: overal zie je onze tronies van ploppers en van TNI, het kan nog leuk worden in zo’n vulkaan, veel jongens gaan in deze grote hoerentent naar de bliksem

Ik vind Batavia een rot stad, goor en heet. Een broeinest van onveiligheid en zwijnerij. Een heel verschil met Bandoeng. Ik zou nooit aan dit stadsleven kunnen wennen, dan nog liever op een afgelegen plantage in de rimboe. Geen wonder dat veel jongens in deze grote hoerentent naar de bliksem zijn gegaan.

Overal zie je onze tronies van ploppers en van TNI enz. Als de heren regeerders niet tot een overeenkomst komen kan het nog leuk worden in zo’n vulkaan. Enfin, dan sjouwt iedere militair z’n spuit weer mee.

Nu loopt iedereen ongewapend. We zijn dat niet gewend en velen hebben de neiging om zo’n sloeber tegen de grond te slaan.

Het is uitkijken, de Krijgsraad is streng. Mij niet gezien in achterbuurten en dergelijke waar volgens velen lol te beleven is.

Gevalletje M.P. Krijgsraad, achterblijven, nor? er zitten rare heethoofden tussen

I-6 heeft al een gevalletje gehad, ruzie in een of andere club. Een ‘zwarte’ trok een mes en hakte erop los met als resultaat half afgehakte vingers en de messentrekker doodgestampt. M.P. Krijgsraad, achterblijven, nor? Het is te hopen dat het zelfverdediging was.

Het zal een verlichting zijn wanneer we de kade zien verdwijnen. Voor mijzelf ben ik niet bezorgd, voorkomen is beter dan genezen dus blijf ik uit de buurt.

We zullen blij zijn wanneer dit stel goed en wel aan boord is, er zitten rare heethoofden tussen hoor. Het zou jammer zijn dat iemand op zo’n manier op het laatste moment, na drie jaar gevaren getrotseerd te hebben, nog een mes tussen zijn ribben krijgt of iets anders oploopt.

Vele buurten zijn voor militairen verboden maar er worden dagelijks knullen door de M.P. gesnapt.

Wanneer ik jou niet had gehad, wat was er dan van mij geworden?

Eerst eten. Niet veel bijzonders maar toch nog goed gegeten. Wat een gekanker over dat vreten.

Straks zitten wij met z’n vieren aan tafel. Wat zal dat hééérlijk zijn.

Weet je wat het moeilijkste wordt? Aan tafel bidden. Ik ben de laatste tijd alles kwijt, ik kan niet bidden. Toch komt het wel weer goed hè Jank?

We leven allemaal in een soort roes, de kentering na drie jaar zware dienst en nog niet thuis zijn. Ik heb heerlijk even liggen denken aan thuis, maar het is zo vaag allemaal. Kijk me even aan en geef me een zoen.

Wat heb je altijd heerlijk voor mij gezorgd. Als ik alleen maar mijn stapel brieven van jou zie vliegt er een diep, dankbaar gevoel door me heen. Wanneer ik jou niet had gehad, wat was er dan van mij geworden?

Hier geen nieuws. Het wordt vervelend, de dagen gaan traag voorbij

De douane is bezig met het controleren van de papieren, we zitten allemaal in spanning of er nog kisten opengemaakt worden. Hier geen nieuws. Het wordt vervelend, de dagen gaan traag voorbij.

Hoor dat de boot 30 oktober in Batavia wordt verwacht en dat de afvaart op 6 nov. is. Gek dat we geen zekerheid krijgen over de laatste dagen. Het wacht kloppen duurt tot 2 nov. Ik denk niet dat ik nog aan de beurt kom omdat ik drie dagen treinbewaking deed.

Veel jongens schrijven nu al niet meer, ik tel de dagen, nog 39

Veel jongens schrijven nu al niet meer. Ik zal proberen uit te vissen of we aan boord nog post krijgen. Zo niet dan schrijf ik je wel wanneer je voor het laatst brieven kunt posten. Ik denk wel dat wij onderweg nog kunnen posten. Wij kunnen niet zo best zonder Nanki.

Het is goed dat de radio en de kranten de vorderingen van de schepen doorgeven, anders kwamen veel kerels onverwacht thuis.

Ik geloof dat we deze week onze Nederlandse uniformen moeten halen. Ik moet nog een pasfoto voor mijn legitimatiebewijs. De oude is niet goed omdat daar mijn oude nummer op staat.

Wat we allemaal nog weer in orde moeten brengen, er komt heel wat bij kijken voordat je aan boord gaat.

Ik tel de dagen, nog 39.

De kisten gaan naar Priok. De AAT (Aan- en Afvoertroepen) is er al mee bezig.

Geldhandel?

Gister de stad weer in, naar de familie waar wij eerder ook waren. De ouders waren niet thuis, de kinderen wel. Het kleine meisje zat bij mij op schoot, wat ruikt zo’n kinderkopje heerlijk en wat een lief stemmetje. Ik genoot van de kleine.

De jongens van de bioscoop afgehaald en naar de benedenstad (oude stad) om nog even lekker te eten. Verdorie wat is het hier duur, een paar flessen bier en een goede maaltijd voor fl 10,-

Heb H. zijn fl 100,- weer terugbetaald en nu moet ik het met fl 60,- uitzingen. Ik wil straks geen Indische schuld met Nederlands geld afbetalen. Ik heb overwogen om fl 100,- van jou te lenen, om het hier voor fl 300,- te wisselen en weer fl 100,- naar jou te delegeren. Fl 200,- ‘verdiend’. Ik weet dat velen het zo doen, anders konden ze niet zoveel geld aan souvenirs en uitgaan besteden. Nu is het te laat en ik heb er geen spijt van. Ik ben te eerlijk hè?

Een vriend van de familie waar we waren vraagt of wij geld voor hem over willen maken naar Nederland. Hij is KLM-piloot en wil met zijn gezin terug naar Nederland en zo probeert hij zijn opgespaarde geld veilig te stellen.

Stel je voor zoveel geld thuis in zo korte tijd te besteden. Jij kent het leven hier maar velen zouden met hun oren klapperen.

Heb je nog een nieuwe jas gekocht? Je zag een mooie lap stof voor een pak voor mij voor fl 185.- en dan komt er nog maakloon bij? Nee hoor, we kopen samen een keurig pak, dat wordt mij te grijs hoor.

Respect voor onbewapende KL-militairen van de buitenposten met hun verweerde scherpe koppen

De Sultan van Djogja heeft de knuppel in het kippenhok gegooid, maar ik geloof wel dat de gemoederen voorlopig gerust zijn.

Oost-Java schijnt erg rumoerig te zijn. Hier in Batavia is het rustig. Wel wordt er veel gerampokt door kleine bendes, maar dat is altijd al zo geweest.

De geïnfiltreerde TNI houdt zich rustig, ze maken ook weinig kans met zoveel macht aan KL, KNIL en ML (Militaire Luchtmacht van het KNIL) in de stad.

Het Ploppervolk wordt wel steeds brutaler maar ze hebben nog steeds behoorlijk respekt voor ongewapende KL-militairen van de buitenposten . Velen hebben daar al eens eerder kennis mee gemaakt.

Je kent ze er zo uit schat, de buitenmensen met hun verweerde scherpe koppen en de Stafmensen, bleekjes, een beetje rood aangelopen door de zon, een heel ander gezicht, ze missen de vaak harde en scherpe trekken die wij hebben.

Wij merken het verschil al tussen Soebang, Regiment Staf en de batterijen.

Als het hier knokken wordt doen wij niet meer mee, toch niet eerder gerust dan dat we een heel eind op zee dobberen

Nee Nan, de demobilisatie gaat door, als het hier knokken wordt doen wij niet meer mee. Toch zijn wij niet eerder gerust dan dat we een heel eind op zee dobberen. Niets verbaast ons meer. We zullen verwonderd zijn wanneer we toch varen, na alles wat we meegemaakt hebben.

Ons huisje is te klein

Twee heerlijke brieven van jou, je hebt me zo gelukkig gemaakt. Wat ben jij een lieve, hééérlijke schat!! Ben jij net zo gelukkig als ik? Koes onze rakkers even, die jou plaagden maar toch zóó lief zijn!! Ik weet niet wat ik moet schrijven, net als jij heb ik je héél veel te vertellen maar we kunnen het niet, maar we voelen het wel goed.

Wat had je een drukke dag met al die kinderen. Bovendien hadden die rakkers je matten vuil gemaakt. Je ging ’s avonds nog aan het werk om te redden wat er te redden viel. Je wil het graag netjes houden vooral omdat ik gauw???

Jank, ons huisje is te klein en te ongerieflijk om lang in te blijven wonen. Ik voel best aan dat je er straks tegenop ziet.

Een eerste vereiste is dat we afzonderlijke slaapruimte hebben voor onze kinderen. Ze liggen te dichtbij en kunnen vaak niet slapen en jij zit er dan nog mee. Misschien kunnen Wim en Uk in het slaapkamertje en wij in de bedstee? Ik kan dat nu niet beoordelen.

Je zou het slaapkamertje als een echte kinderkamer in kunnen richten met twee ledikantjes. Als we dan de kinderen naar bed brengen kom je echt tot rust en hoeft niet steeds te denken dat je stil moet zijn. Bovendien kunnen onze hummels volop frisse lucht happen.

We weten niet hoelang we daar blijven, of we in Ternaard blijven, of ik ander werk vind, alles moeten we nog afwachten.

Ik ben geen hoogvlieger, maar als ik iets kan doen lieveling om een beter huis te krijgen, dan weet je het nog wel van toen in Wezep. [Klaas was betrokken bij de oprichting van het 6^e regiment veldartillerie (6-RVA), heeft met Janke en Wim daar vier maanden gewoond, voordat Klaas zich definitief als oorlogsvrijwilliger opgaf en naar Indië vertrok.]

Het hoeft geen villa te zijn, maar een huisje met een paar slaapkamertjes, een kamer voor netjes waar we ’s avonds en op zondag zitten en een gewone huiskamer met een keukentje.

Mijn thuis, ik vind er alles, jou en onze kinderen

Misschien valt ons huisje mij straks tegen, maar ik ben en blijf er zo blij mee omdat het mijn thuis is. Ik vind er alles, jou en onze kinderen. Blijven we langer dan we verwachten dan zijn er nog wel verbeteringen aan te brengen Nan, zodat jij het toch gerieflijker krijgt.

Jij laat mij straks alles zien en wees ervan verzekerd dat ik je dankbaar zal omhelzen en zoenen voor wat jij ervan gemaakt hebt.

Ik ben blij dat je geen zeil genomen hebt en denk je dat ik straks ga kijken of er ook vuile plekken op de matten zitten of dat de meubels beschadigd zijn?

Oe leave skot, wat zullen wij gelukkig in ons hutje zijn!!! Te optimistisch? Nee Nan, we zijn samen, helpen elkaar, alles waar je nu tegenop ziet is straks vast heel anders omdat je niet meer alleen staat.

Na de lange zware inspanning moet ontspanning komen

Wat verlang ik ernaar om je bezig te zien, hoe je alles doet, je behelpt, hoe je alles zorgzaam verzorgt. Je hebt Wim en Uk de hele dag thuis, fijn is dat, maar ook wel eens lastig.

Ik dacht zo Nan, als ik straks een paar weken thuis ben en onze kinderen aan mij zijn gewend, dat ze dan naar de bewaarschool gaan nog tijdens mijn verlof. Niet om ze ‘even kwijt te zijn’, maar om jou te verlichten en rust te geven. Eerst is het even onwennig, maar des te fijner wanneer ze weer thuiskomen.

Je krijgt het rustiger meiske en je hebt het hard nodig, niet omdat je het niet kunt zoals jij denkt, maar na de lange zware inspanning moet ontspanning komen.

We schuiven niet af maar beginnen samen aan een klein deel van onze zorg aan anderen over te laten. We hebben een paar uurtjes samen en hebben dat ook nodig, we helpen elkaar en vinden elkaar en als onze rakkers thuiskomen genieten we samen van onze kinderen. Wat denk je ervan meiske?

Ik wil geen programma opstellen van dit of dat of zo zullen we het doen. We blijven heerlijk thuis en gaan plotseling weg wanneer we er zin in hebben om dan vol verlangen weer naar onze kinderen terug te vliegen. Je bent niet meer alleen, je weet dat ik je help schat. Even een liefdevolle, gelukkige zoen.

Fijn dat het buurmeisje weer terug is. Jullie kunnen best opschieten en het geeft je veel afleiding. Dank voor de groeten en doe ze terug, ook voor de anderen.

Van 6 nov inschepen en 7 nov varen tot 8, 10 en 12 nov inschepen, afwachten

Is alles goed Nan? We zijn vanochtend naar een paar barakken verderop verhuisd. B. en ik delen een kamer en H. zit alleen in een hokje, we noemen hem nu de portier. Wel rustig zo.

Het huis is iets frisser geloof ik en we zitten iets verder van de stinkkali en de muskieten. Och het kan ook weinig schelen, nog een paar dagen en we gaan naar huis.

Weer een andere datum van vertrek. Vanochtend was het 6 nov inschepen en 7 nov varen. Het is ook al 8, 10 en 12 nov geweest. Afwachten maar hè Nan, het gaat toch door.

Eens samen met jou uitgaan

Was met een ploegje bier drinken bij Capitol. Toen we later naar de bios gingen waren onze plaatsen bezet en kregen we geld terug en zijn we doorgegaan met bier drinken. Wat een zuiplappen hè Nan? Het is wel goed voor de nieren, die worden lekker doorgespoeld in die hitte hier.

Wat verlangde ik ernaar zo eens met jou uit te gaan, zoals de burgers hier doen. Ergens fijn even plakken, ik bestel voor jou wat je het lekkerst vindt, dan een goede film of muziekavond, of alleen maar heerlijk dicht bij elkaar buiten zitten, dwaas hè snoes. Toch doen we het Nan.

Ik wil niet alleen leven om te werken, maar zo nu en dan even met jou genieten.

’s Avonds laat nog een paar burgers naar Priok gebracht. Ze waren met Onderofficieren van de Staf de stad in en die waren zo stom om hun wagen onbeheerd te laten staan. De M.P. nam de wagen mee, en vroegen ons of wij die burgers even weg wilden brengen.

Nu eerst mandiën, appèl houden, eten en weer op stap. Ik ben voorzichtig hoor en ik word ook niet dronken schattebout.

Wat zal ik blij zijn wanneer ik op de boot zit.

Goedemorgen. Gisteravond was het weer een gezellige club, maar allen netjes op tijd binnen, appèl gehouden om 24.00 uur en alle kinderen onder de klamboe.

Ik heb vandaag niets te doen en jij hebt je drukke zaterdag. Een goede dag en tot gauw, een koes voor Wim en Uk.

Dat stomme afwachten hier, daar kan ik niet tegen. Nog een week volhouden, duurt het nog langer dan wordt iedereen gek

Twee heerlijke brieven van jou, een zoen van je gelukkige, onwennige jonk.

Ik heb gister wel geschreven, maar het was een rot brief schat. Ik was razend en onwennig. Er was geen post, dan weet je het wel. Zulke brieven moet mijn schat niet krijgen. Ik doe het nu over. Dat stomme afwachten hier, daar kan ik niet tegen. Nog een week volhouden.

Gisteravond weer met de bierploeg de stad in, veel plezier. Een ‘lief’ stel schat, maar we blijven netjes en maken geen brokken. Het is een beetje uitleven na al die eenzaamheid van buiten.

Schrijf je door? Ik wel Nan

De J.v. Olbv liep gister liep binnen en is meteen naar Soerabaja doorgegaan. Er komt schot in maar toch zit het er nog niet in. Schrijf je door? Ik wel Nan, ik moet zo nu en dan even met je praten, ook wanneer er geen post van boord gaat. Daar is verder nog niets over bekend gemaakt.

Hier verder geen nieuws, ik weet verder niets meer, mijn kop loopt me soms om van de spanning.

Nu even rustig fijn dicht bij jou met je praten. Even een rokertje van jou, ik doe er eerst een zoen op.

Verder met je brieven. Mijn brieven maakten jou weer zo gelukkig, je vergat even al je zorgen, alles viel even weg en alles was even goed.

Daarna ben je weer alleen en komt alles op je af. Straks krijg je even geen brieven, maar daarna mijzelf Nanneke. Dan zijn we samen en delen de moeilijkheden, dan zijn al die zorgen veel lichter.

Je schrijft niet idioot en je hebt geen gekke problemen schat. Ik begrijp je heel goed. Je begint straks weer helemaal opnieuw zoals toen.

Later, als god geeft dat je weer een kindje mag dragen, zul je zeggen dat je het niet kunt. Maar als ik je dan alles laat zien wat je wel kunt, zul jij weer zo gelukkig blij zijn. Ik ben nuchter genoeg om te begrijpen dat straks bij ons niet alles louter geluk is, maar we hebben een diep innerlijk geluk en dat is sterker dan de dagelijkse zorgen.

Wat ben ik rijk en gelukkig met jou. Goede moed Nan.

Waren ze lief vandaag of zo vervelend dat jij er weer tegenop ziet? Koes ze even heel stevig van mij.

Ik ben weer wat tot rust gekomen na een dolle week van niks doen en uitgaan

Een ijsje gepikt en met de tram naar de kerk. Het deed me goed, ik ben weer wat tot rust gekomen na een dolle week van niks doen en uitgaan.

Ben naar de AMJV cantine gegaan en twee maaltijden gingen erin als zoete koek. Ik had razende honger en voel me nu weer goed.

Pas jij op mij dat ik wat regelmatiger eet? Rare man heb je, mag ik een zoen?

Het valt wel mee hoor, het eten hier staat mij vaak tegen, als ik die zwermen vliegen zie krijg ik niks door en ben ik al klaar. Dan straks jouw potje weer. Veel jongens wordt door thuis gevraagd wat ze graag willen eten. Jij niet hè, ik wil graag eten wat jij voor mij klaarmaakt.

Ook bij mij kent de ene dag de andere niet

Ben nu weer op honk, B. is er en verder is iedereen de stad in. Ben niet zo onwennig maar rustig gelukkig en verlangend. Morgen is het misschien weer anders, ook bij mij kent de ene dag de andere niet.

Ds. zei het vanochtend zo, ‘altijd valt het tegen, ons hele leven lang. Alleen Christus valt niet tegen en alleen door hem kan ons leven in moeite en verdriet rijk zijn’. Ik kan weer bidden en bid dat god jouw onrust weg wil nemen, dat je gelukkig bent met wat je hebt.

Je hoeft het me niet duidelijker te zeggen famke. Je bent nog nergens thuis, je voelt je soms gevangen, je bent gebonden aan onze skotten, aan je dagelijkse zorg. Je zou soms heel graag even vrij zij, even wegvliegen, weer even jong en onbezorgd zijn, even de zware last van het alleen dragen kwijt zijn, ik weet het.

Ik ben blij dat je zo bent en ik hoop dat ik je straks dat echte thuisgevoel kan geven. Je even laten wegvliegen, mee te nemen en je te laten voelen hoe jong je bent. Even je zorgen overnemen en dan weer onze rijkdom te zien en met nieuwe moed weer opnieuw beginnen.

Je blijft wel gebonden maar niet zoals nu, vrij gebonden aan mij en aan ons. Een beetje onduidelijk allemaal, maar je voelt wel wat ik bedoel.

Jij troost mij met ‘onze tijd komt ook mannie’.

Wat is het heerlijk om lief te hebben en te helpen.

Voorlopig heeft de algemene toestand hier geen nadelige gevolgen voor de demobilisatie. Toch zal het een geruststelling zijn aan boord te zitten. Wij zijn al zo vaak teleurgesteld. De demobilisatie gaat in versneld tempo door. Dat heeft te maken met de overeenkomsten van de RTC (Ronde Tafel Conferentie).

Hoe het hier over een half jaar is?

Janke

Toch nadert onze tijd hè? En wil je wel geloven dat ik het niet geloof?

Ik kreeg vandaag drie brieven van jou. Heerlijk is dat om te lezen dat alles best is. Hier ook hoor, alleen wat onwennig. Toch nadert onze tijd hè? En wil je wel geloven dat ik het niet geloof? Ik moet eerst mijn armen om je heen slaan, je diep in de ogen kijken. Wat duurt dit lang, ik had gedacht dat ik wat flinker kon zijn.

Vanmiddag ging ik met de bus naar mijn moeder. Alles was daar goed, je moet de groeten hebben. Onze kleine schatten slapen alweer. Ze vonden het heerlijk in de bus, het was ook alweer een hele tijd geleden dat ze daarin zaten.

Jakkes, ik wilde dat ik nooit naar hier gekomen was, wat een gemier altijd over geld

Wel was het eerst even lastig om weer hier te zijn, maar dat is nu weer goed.

Moeder wil dat ik met haar en Lies meega naar Leeuwarden om mantels te kopen. Ik ga niet, ik moet eerst geld oversparen en dat kan wel tot St. Juttemis duren want ik heb geen stuiver.

Jakkes, ik wilde dat ik nooit naar hier gekomen was, jij zult je afvragen waar ik het geld gelaten heb. Wat een gemier altijd over geld, maar ik zit er ook zo over in wat jij ervan zal zeggen. Ik ben bang dat je zult zeggen dat je het begrijpt, maar dat je er anders over denkt. Zeg het me maar hoor, ik heb het verdiend. Ik had met minder moeten doen, hoe kom ik hier weer uit.

We sukkelen nu al vanaf mei met dat aflossen

Jij zit nu al in Batavia. Ik merk aan je schrijven dat jij nu echt het gevoel hebt naar huis te gaan.

Er komen heel wat jongens naar huis in de komende maanden, het wordt tijd ook. Er komt eindelijk wat schot in, we sukkelen nu al vanaf mei met dat aflossen.

Met 1-8 verloren met voetbal, moet je niet lachen? Fijn dat je van de wedstrijd genoot.

Lieveling, de brieven met jouw antwoorden op mijn verlangens, het is nu weer helemaal weg. Hoe kan het toch Kai. Ik begrijp mezelf niet. Snap jij nog wat van mij?

Verklaring voor mijn lamlendigheid

Allerliefste man, het is weer zover, de maandelijkse periode. Heb ik meteen de verklaring voor mijn lamlendigheid van de afgelopen dagen. Misselijk hoe dat je kan intimideren. Dat jij het aan mijn schrijven merkt, dat voelt alsof je toch heel dicht bij mij leeft.

Waar zit je in Batavia? Ik zit er wel wat over in hoe het zich in Indië zal ontwikkelen.

De Sultan heeft de gemoederen hier nogal overstuur gemaakt. Het haalt niet veel uit dat ze nu vanuit Nederlandse zijde proberen te sussen.

Heb de kachel lekker branden, het is nu echt herfstweer met regen en harde wind.

Morgen komt Klas met de kinderen. [schoonzus en weduwe van de oudste broer van Klaas] Als het regent zie ik ons hier al met de kinderen in de kamer, het zal hoop ik wel gaan.

Je maakt me nieuwsgierig naar je inkopen. Heerlijk dat je pinda’s en rijst meeneemt, wat zullen de kinderen smullen.

Er gaan heel wat personen op de J.v. Olbv.

Ben je zelf nog aan het leerbewerken?

Je mag vast het maaimachientje van Nauta wel gebruiken. Maar zolang blijven we hier niet denk je wel?

Als wij weer samen mogen zijn hoop ik je weer alles te laten voelen.

Ik snap niet waarom je juist Jet altijd naast je hebt liggen. Je mag me later wel een Jetje noemen hoor.

Alles van dyn Janki en túten van Wim en Uk.

Afschuwelijk ongerieflijk, toch echt te klein

Klas [schoonzus uit Leeuwarden, weduwe van de oudste broer van Klaas] was vandaag hier met de kinderen. Het was raar weer, het regende niet maar alles was nat. Vanavond toen ze weg was heb ik gehuild want mijn vloerbedekking was finaal vernield door al die vieze schoenepootjes. Toen onze hummeltjes in bed lagen ben ik begonnen met schoonmaken. Heb het uitgeborsteld en het lijkt een stuk beter geworden.

Weet je Kai, ik wil de boel zo graag een beetje netjes houden. Had ik toch maar gewoon zeil genomen, hoe koud dat dan ook is, dit is geen doen.

Ons huisje viel Klas niet tegen, maar ze vond het wel afschuwelijk ongerieflijk en dat is het ook, maar wij blijven hier niet hè Kai?

Schat wat ben ik weer ondankbaar, in plaats dat ik echt blij ben met een huis? Het is toch echt te klein.

Het buurmeisje is weer terug. Fijn hoor, dat je zo snel aan elkaar kunt ‘hangen’.

Ik hoop dat het Plaat lukt om een andere betrekking voor je te vinden. (zie blog 106 onder kopje Naar een andere betrekking omzien; meer over in Majoor Plaat in blog 99 onder kopje Demobilisatie comité, huisvesting en werk, goede raad van Plaat …)

Ik kreeg drie brieven van je en ik had geen moment tijd om ze te lezen, ik heb ze voor vanavond bewaard. Je laatste brief deed me lam in mijn stoel zitten, zo leefde ik mij in wat je schreef over ons. Zou het weer zo kunnen zijn?

Misschien ben ik wel als dat jonge vrouwtje waar Klas over vertelde, die haar nachtpon over haar onderjurk heentrok en niet naar bed durfde te gaan.

Het is niet veel wat ik je schrijf, alles is toch goed Klaas. Ontvang van onze kinderen en mij een innige koes en heel veel liefs.

Het is allemaal fijn werk, ik wil alleen te snel, ik wil alles klaar hebben voordat jij thuiskomt

Vanmorgen kreeg ik je brief waarin je vertelde dat je weer mee moest voor treinbewaking. Is alles goed gegaan? Wat gek toch, de vorige keer ging het ook best en toch heb ik er een zo’n hekel aan. Gelukkig heb je het nu alweer achter de rug.

Vandaag een goede dag. Ik heb gewassen, de zondagse jasjes van de hummels ook, ik heb de zoompjes uitgehaald, ze moeten wat langer gemaakt worden. Een teken dat ze gegroeid zijn. Het mooiste is er alweer vanaf, maar het gaat nog best hoor.

Verdorie wat heb ik veel te doen zeg, dan is dit te klein en dat moet weer anders. Ik heb behalve de pyjama’s en de trui en hemden nog niets voor jou gemaakt en dat ligt al lang klaar. Ik haal de grijze mantel die wij samen kochten uit elkaar en fabriek er een topper van. Zo’n wijd jasje is reuze gemakkelijk en voor alle doeleinden geschikt??

De mantel was te kort en ook wat te krap.

Verder maak ik uit een oude bruine jas een rok. Het moet allemaal nog, maar dit zijn de plannen. De zondagse broeken van de peuters moeten langer gemaakt worden, ik ben met zondagse truien bezig en ga zo maar door. Hier zou je ook, zoals jij het noemt, een punthoofd van krijgen. Toch is het allemaal fijn werk, ik wil alleen te snel, ik wil alles klaar hebben voordat jij thuis bent en dat kan nu eenmaal niet. Maar ik probeer het in ieder geval.

Ik krijg zo meteen visite, de vrouw van de smid, ze is er al. Tot morgenavond liefste, zachte koeskes van ús skotten.

Treinbewaking, het was hopeloos, wat een gemene dienst, toch heeft het je goed gedaan

Zo schat, daar ben ik weer. Als er vanavond niemand komt ben ik toch werkelijk van plan om eens rustig met jou te praten. Voel eerst maar eens een lange zoen. Hoe heb jij het schat? Blij dat de treinbewaking erop zit hè?

Hoop dat je niet nog een beurt krijgt. Het was hopeloos, toch genoot je van al het moois dat er te zien was.

Wat heb ik die treinbewaking verwenst, wat hebben ze jullie een gemene dienst laten doen, en schat, je was er moe van hè?

En toch had je de moed nog om mij te vertellen dat het je goed had gedaan.

Ik hoor mijzelf al kankeren of ik had het van de zenuwen niet overleefd.

Er zijn mensen die alles zo haarfijn uitkienen en alles past precies

Even vertellen van vandaag, ik was gelukkig, laat ik dat vooropstellen. Ik had vertrouwen in mijzelf en het ging allemaal best, maar ik geloof toch dat ik geen goede huisvrouw wordt of zou ik dat nog leren? Weet je wat ik bedoel? Er zijn mensen die alles zo haarfijn uitkienen en alles past precies.

Het past bij mij meestal lang niet hoor, ik heb wel veel geleerd de afgelopen tijd en het is maar goed dat jij er niet meteen bij was. Soms denk ik nergens aan, laatst was ik naar bed gegaan met de lamp in de gang nog aan en de deur niet op slot. Zo heb ik de hele nacht geslapen en het mooiste was nog dat de sleutel aan de buitenkant zat, ze hadden me op kunnen sluiten. Ik was heel onbezorgd in mijn bed gekropen en ik dacht nergens aan.

Vanmiddag kwam Ds. Een alleraardigste man, hij bleef een half uur en we hielden het goed pratende. Hij had er het nu al over dat jij en ik mooi op de Lidmatenkring [van de kerk] konden en ik moet naar de vrouwenbond, die komt eens per maand bijeen. Het is geen Vrouwenvereniging, die is er ook maar daar wil ik niet naar toe. Ik heb het over de Plattelands Vrouwenbond, die is niet Christelijk, maar is toch erg leerzaam denk ik.

Mag ik die drukte ook eens voor jou maken?

Klaas even mijn armen stijf om je nek, voel je hoe gelukkig je mij weer hebt gemaakt?

Vandaag is tante Ma geweest [mijn Oudtante Ma, zus van Beppe Bruinsma, de -ma van Hil-ma].

Ik kreeg een mooie theemuts, nog voor mijn verjaardag. Ik denk dat ze het wel gezellig vond al zag ik er wel wat tegenop.

Ik maak er altijd veel te veel drukte van. Gister waren mijn moeder en haar buurvrouw hier, ’s avonds kwam het buurmeisje langs. Daarna heb ik aardappels en peertjes geschild en gestreken. Enfin, alles weer klaar.

Mag ik die drukte ook eens voor jou maken?

Sille wy tegearre mar mei hânskrobbers lâns de doarren lâns?

Tante Ma wil jou aan de studie hebben en ik geloof dat er een leraar aan een ambachtsschool uit je moet groeien. Ik gaf een nummertje weg dat dat eerder bedacht had moeten zijn, maar zij vond dat het nog wel kon. Het wordt dan wel een hongerbestaantje, maar wij waren het eens dat een eigen zaak ons niet kan bekoren. Ik zag het wel voor me, een leraarsmevrouw.

Een lange zoen, sille wy tegearre mar mei hânskrobbers lâns de doarren lâns? [Zullen wij samen maar met handborstels langs de deuren gaan?]

Ze wil ons allemaal wat de hoogte in hebben. Maar dat gaat zo een twee drie niet.

Zij zijn er niet voor ons maar wij voor hen

Als onze kinderen maar een beetje de goede wil hebben dan zullen ze het wel klaren. Het leren van de ouders gaat om het leren van de kinderen. Zij zijn er niet voor ons maar wij voor hen, wat evenwel niet altijd even makkelijk is.

Ze zijn nu nog te klein om alleen te blijven en op elkaar te passen

Ik durf niet tegen Pim te zeggen dat ik even wegga terwijl hij slaapt. Ik doe het nooit weer al hoewel ik er soms naar snak om eens even alleen er tussenuit te knijpen. Als ik eens wegga zijn altijd mijn hummeltjes om me heen, niet dat die schatten mij te veel zijn, ach je weet het wel. Zo vergaat het alle moeders denk ik, maar ik zeg je wel meer dingen die jij niet geloven wil.

Ik heb Pim niet wijsgemaakt dat ik niet weg ben gegaan, ik zei dat ik jouw brief gepost had. Ik wist dat hij dat wel kon begrijpen. Hij zou het vast heel erg gevonden hebben dat ik naar de familie Nauta ging.

Het is niet goed te praten, ik heb tegen ons kind gelogen, maar ik dacht dat dat het beste was. Als ze wat groter zijn kunnen we dat wel zeggen, maar nu moet er een oppas zijn wanneer wij straks eens samen weg willen. Ze zijn nu nog te klein om alleen te blijven en op elkaar te passen, het zou te zwaar op die kleine schoudertjes rusten.

Dus mem blijft voortaan thuis. Ik sla jouw schrijven daarmee niet in de wind hoor, denk dat niet, ik heb er een goede les aan gehad.

Ik kan ik die angst niet van mij afzetten, de angst je nooit meer te zien

Gaat het nu toch door?

Heb niet meer geschreven, ik was moe en je weet wat voor epistels dat oplevert. Ik kreeg vier brieven van jou en ik heb ze net gelezen en je liet mij weer verlamd in mijn stoel zitten. Ik kan er niet tegen en toch wilde ik zo graag weer van jou horen hoe alles was. Mijn hart sloeg zo wild, ik kon alleen nog maar snikken ‘Klaaas’.

Nu is het weer over hoor en ik ben heerlijk gelukkig met je fijne schrijven. Ik kan er geen woorden voor vinden, ik heb je zo zielslief en zonder jou kan ik niet leven en toch kan ik die angst niet van me afzetten, de angst je nooit meer te zien.

Jij bent altijd zo flink in je schrijven, mijn eeuwige bang zijn voor dit en voor dat

Nee, nu niet zo wanhopig. Klaas jij bent altijd zo flink in je schrijven, ben je dat werkelijk altijd zo? Je schrijft van niet, maar waarom schrijf je mij dan nooit een pestbrief, je bent zo mijn heerlijke sterke man.

Wat ben ik een raar dwaas kind nog hè Kai? Als er straks dingen in mij zijn die jou hinderen, zul je me dat zeggen? Ik ben bang dat je het me niet zegt, maar wel denkt.

Mag ik eens heerlijk in jouw armen wegzinken zonder gedachten te hebben over – waar moet de baker slapen, waar moet het wiegje staan. –

Dat alles eens helemaal kwijt te zijn. Wat ben ik bang voor mezelf, dat ik jou teleurstel met mijn eeuwige bang zijn voor dit en voor dat.

Ik weet zelf wel wat eraan hapert maar ik kan het niet van me afzetten. Durf jij met mij zo het leven aan?

Ik voel jouw grote liefde dwars door alles heen en ik weet ook dat je zult zeggen dat je het aandurft.

Hè heerlijk, wat laten ze mij vanavond heerlijk met rust.

Wat gek hè, zo down als ik weet niet wat, kan ik het eind wel halen?

Wat gek hè Klaas, in plaats van dat we monter zijn nu het op z’n eind loopt zijn we vaak, ten minste ik, net zo down als ik weet niet wat en alles blijft zo onwerkelijk en ver.

Soms denk ik dat ik het eind niet kan halen en wat een dwaasheid is dat.

Ik weet zeker dat wij later nog heel dikwijls aan deze tijd terug zullen denken.

Zondag over een week is het al 6 november en ga jij misschien op de boot.

Het zal wel lang duren schat, al die tijd niets van elkaar horen. Krijg ik nog een telegram van je?

Nonki, wat een rare namen heb ik verzonnen hè, jij met je kalm blijven, daar heb ik juist zo’n toer mee. Jouw kalme kracht heb ik nodig jonk.

Heerlijk te weten dat jij voor mij bidt, dat geeft mij meer dan mijn eigen stamelen.

Wat ben je een schat dat je mijn geldproblemen zo ziet

Klaas, allereerst een innige omhelzing. Heb je een goede dag vandaag? Heb net weer een brief van jou gehad. Het gaat fijn regelmatig nu, komt zeker omdat je Batavia zit.

Hartelijk dank voor je antwoord op mijn geldzorgen, ik ben er zo blij mee omdat ik me zo verschrikkelijk voelde en nu jij het weet en ik je antwoord heb, is het net alsof het zo zwaar niet meer drukt.

Wat ben je een schat dat je mijn geldproblemen zo ziet. Maar toch blijf ik het vervelend vinden, ik heb helemaal niets voor jou gekocht. Ben soms bang dat je dat denkt, toch was het allemaal voor ons huisje geloof ik.

Een nieuwe mantel kan ik nu niet betalen maar dat hindert niks.

Nu heb ik het er niet meer over hoor.

De sigaretten zijn van Omke en je moet de groeten hebben.

Zondag en een fijne dag

Zondag en een fijne dag. Ik ben naar het Heilig Avondmaal geweest, de kinderen van de buren pasten op. Wat was alles mooi en wat is het heerlijk alleen al in zo’n mooie kerk met zo’n mooi orgel te zitten, dat alleen al kan je zo gelukkig maken. Verder was het een liturgische dienst [waarschijnlijk een dienst met vooral zang], wat ik erg mooi vond. Ik heb van alles genoten en zó was het nooit eerder geloof ik.

Het mag toch ook niet in het uiterlijk zitten, toch deed het er heel veel aan toe.

Mijn allerliefste, hoe heb jij het gehad, had je ook een goede dag?

Dit is een snertbriefje, schat is het waar dat je toch 6 nov niet aan boord gaat?

Schat is het waar dat je toch 6 nov niet aan boord gaat? Het zou anders vandaag over een week zijn hè? Geef mij een innige zoen.

Tjibbe [broer van Janke] kwam mij gisteravond hout brengen, ik heb nu ook een bijl. Het was zo hopeloos. Ik hoef mijn mond maar open te doen dan krijg ik weer van alles van Nauta. Ik wil dat niet want het maakt het erger, ik bedoel zo oneindig veel verplichtingen krijgen we dan. Ze rekenen er zo vast op dat jij daar gaat werken, en ik hoop ook zo dat je dit doet, maar toch wil ik hier niet graag altijd blijven.

Onze kleine kinderen slapen alweer, ze waren moe van het spelen. Het zijn zulke schatten geweest vandaag.

Vind je het erg dat ik mijn lippen een beetje geverfd heb? Het valt niet erg op hoor en het staat toch wel erg mooi vind ik. Ik had vanmiddag ineens zo’n ijdele bui. Ik zorg dat mijn mede dorpsgenoten er geen aanstoot aan nemen.

Vanmiddag was Reinie [jongste zusje van Klaas] hier met een vriendin. Zij wil de kinderen altijd zoenen en die houden daar niet zo van.

Dit is een snert briefje, maar alles is goed en ik ben gelukkig. Nacht manni, en veel liefs

Als ze van thuis hier allemaal zijn met jouw thuiskomst pas je er niet meer in hoor

Zeg schat, als ze van thuis hier allemaal zijn met jouw thuiskomst pas je er niet meer in hoor.  Maar als je het liever hebt dat ze wel komen dan zorg ik daarvoor hoor, want zoals je zegt willen ze het allemaal graag bijwonen.

Ik dacht dat je het wel fijn vond dat wij eerst even samen waren, maar ik begrijp nu ook wel dat je het ook leuk vindt dat de anderen er ook zijn. Nee, lang zullen ze niet blijven en dat kan ik nog wel afstaan.

Het is ook al te egoïstisch van mij om het zo te doen zoals ik schreef.

Ik deed het niet omdat het voor mij gemakkelijker zou zijn. Ik dacht dat jij zoiets al eens eerder geschreven had. Het komt voor elkaar schat hoor en ik zal mijn waarschuwing van – de deur op slot – heropen.

Heb tegen Klas [schoonzus, vrouw van broer Tjibbe Venema in Raard] gezegd dat wij hen allemaal verwachten bij jouw thuiskomst. Ze keek even vreemd op omdat ik dat eerst zo verboden had. Ze vond dat ik jou eerst nog eens moest vragen wat jij het liefst hebt. Nu snoes, schrijf me dat en zo zal het gebeuren.