Wat een boek! Gruwelijk. Integer mooi voor zover je dat durft te combineren met het ultieme ongehoorde. En hoe de schrijver het brengt, het lijkt een hint of een vingerwijzing in herkenning, spiegel voor de invalshoek die ik kan nemen voor Taboe in het theemeubel.

Beschrijven van verzamelde gegevens, keuzes maken, hoe keuzes te maken, in die zin heeft de schrijver zelf een rol door dat te beschrijven en is tegelijk duidelijk geen personage zoals hij zegt.

Een associatie slechts, met deze blog tot nu toe. Is het toeval dat ik dit boek nu net lees, kiest een boek de lezer, heb je die wel eens gehoord. Ik weet het niet, het maakt ook niet uit. Welke keuzes maak je, welk kant ga je op? Als schrijver of verslaglegger van bestaande documenten, meng je fictie in? Om te beginnen, vanuit welk gezichtspunt zet je het verhaal op? Vertelt mijn vader het verhaal, moi als verteller, mijn moeder? Alle drie?

 

KMA Breda – blabber van Tilshead – oprichting 6e regiment veldartillerie

Vanaf het begin van de correspondentie, vanaf november 45, de naoorlogse verzetstijd, tot en met de Tegelberg, heb ik aantekeningen gemaakt. En hoe verder met hun brieven ik kom, hoe meer ik merk dat ik mijn vaders letterlijke woorden overneem omdat die de tijd weergeven.

Van mijn moeders brieven die er nog zijn, van die eerste naoorlogse tijd, van de  Koninklijke Militaire Academie in Breda tot de militaire opleiding in de blabber van Tilshead, Schotland, tot het oprichten van het 6e regiment veldartillerie te Wezep en daarna de stilte van haar verdwenen brieven.

En ik merk al doende, ook door P.J’s ooggetuigenverslag, dat de tijd van de tweede wereldoorlog zo verbonden is met de tijd die volgt, de tijd tussen dat en de tijd in Indië, die tijden en hoe de mensen zijn, staan op één lijn, veel later pas afgebroken tot de naoorlogse tijd.

Het besef nogmaals, altijd in herhaling, dat zij in de tijd leefden waarin de gruwelen van HhhH zich voltrokken. Dat zij het onvoorstelbare meemaakten, al wisten ze het niet, aan den lijve, weliswaar in gradatie niet te vergelijken met hoe het ook kon, maar toch, er in die tijd waren.

Dat daar de verhalen van de club van acht ook van getuigen, het onlosmakelijk overgaan van het ene naar het andere tijdgewricht. Passen de veteranen, in Taboe? Hoe dan ook, ik ga kijken of en hoe ik hun verhalen kan borgen, ze leiden toch al een eigen leven door zo te blijven haken.